موارد مهم برای تامین ایمنی ساختمان
محدود کردن سوخت
مثل پیشگیری از شروع آتش سوزی، محدود ساختن سوخت در داخل ساختمان نیز بستگی به موفقیت اقدامات هر دو نفر طراح و مدیر دارد. به طور حتم طراح در این باره می‌تواند نقش خیلی مهمی را ایفاء کند، به شرطی که ساختمان برای هدفی که برای طراح گفته شده است و مدیریت در نظر گرفته شده مورد استفاده قرار گیرد، در غیر این صورت پیش بینی‌های انجام شده در طرح، اثر کمتری خواهد داشت. بدین ترتیب نمی‌توان طراحی را از مدیریت جدا دانست بلکه آنها را باید در کنار هم مورد توجه قرار داد.
محدودسازی مقدار سوخت در ساختمان، خطرهای حریق را به دو طریق کم می‌کند:
اول این که با کم کردن سوخت در واقع مقدار موادی که قادر به احتراق و آزاد کردن حرارت که خوراک اصلی برای گسترش حریق هستند، محدود می‌گردد.
این خاصیت مواد یعنی توان اشتعال و آزاد کردن حرارت و بدین طریق کمک به گسترش حریق را بار آتش می‌نامند.
دوم این که کاهش سوخت میزان دود تولید شده را می‌تواند کم کند. این توان ماده قابل اشتعال در تولید دود را اغلب بار دود می‌نامند، که بسته به خاصیت دودزدایی ماده مورد نظر می‌تواند بار آتش آن متفاوت باشد.
ممکن است یک ماده دارای بار دوده کم ولی بار آتش زیاد باشد و یا برعکس، دو نوع سوخت وجود دارد که هر دو در حیطه کنترل طراح است.
مصالح ساختمانی
یکی از مسائلی که طراحان با آن درگیر هستند کثرت الفاظ موجود برای توصیف ایمنی حریق مواد است. متاسفانه، همیشه ممکن نیست که یک ماده را از نظر حريق امن و یا غیر امن توصيف کرد مگر این که شرایطی را که در آن جسم مورد نظر امن خواهد بود بدانیم.
قابلیت‌های ضروری و قابل اندازه‌گیری مواد ساختمانی که طراح باید از آنها مطلع باشد به شرح زیر است:
قابلیت افروزش: آسانی افروزش مواد وقتی که در معرق شعله قرار می‌گیرند قابلیت احتراق نامیده می‌شود. وقتی که ماده در معرض آتش قرار می‌گیرد خواهد سوخت یا خیر
گسترش حريق: مشخصه‌ای در ارتباط با مقدار و سرعت گرمای آزاد شده از ماده در هنگام اشتعال و یا در واقع معیاری از گسترش حریق به وسیله ماده در حال اشتعال است.
گسترش سطحی شعله: معیاری از میزان گسترش شعله در سطح ماده است.
کاهش دید به علت تولید دود: ماده در هنگام سوختن تا چه مقدار دود، که منجر به کاهش دید می‌شود را تولید می‌کند.
مقاومت در مقابل آتش به این که یکی از اجزای ساختمانی و یا ترکیبی از آنها تا چه میزان خواهد توانست در ظرفیت باربری، یکپارچگی و یا خاصیت نارسانایی خود را در برابر حریق حفظ کند.
اولين خاصيت، یعنی قابلیت افروزش ماده به طور حتم به پیشگیری از حریق مربوط می‌شود.
سه خاصیت بعدی (قابلیت احتراق، سرعت گسترش و پیشروی سطحی) تعیین کننده سرعت گسترش آتش در مراحل اولیه رشد بوده و در نتیجه به محدودیت سوخت مربوط می‌شوند.
خاصیت پنجم از این نظر با ارزش است که به شناخت بار دود مواد کمک می‌کند. خاصیت ششم (مقاومت در مقابل حریق) نباید با پنج خاصیت قبلی اشتباه گردد. زیرا مقاومت و پایداری اجزای ساختمانی در مقابل گسترش حریق مربوط است و در واقع مفهومی است از محصور نمودن حریق.
عناصر سازهای یک ساختمان (دیوارها، كف‌ها، سقف‌ها. ستون‌ها و …) هرگز نباید از جنس مواد قابل اشتعال باشند زیرا آنها باید برای پایداری ساختمان و پیشگیری از گسترش حریق وضعیت خود را حفظ کند.
احتمال این که نازک‌کاری‌های داخلی روی دیوارها و سد منبع سوختی باشد بیشتر است لذا باید در انتخاب آنها دقت نمود. اگر آنها با یک شعله کوچک گرم شوند به علت مساحت سطح زیاد می‌توانند از طریق تابش گرمایی باعث اشتعال سایر موارد شده و شعله‌های آتش را به سرعت گسترش دهند. روکارها و نازک کاری‌های خوب عبارتند از:
- کارهای آجری
- کارهای بلوکی
- بتن
- تخته‌های گچی
- کاشی‌های سرامیکی
- شیشه
- اندودهای گچی
- تیغه های پشم سنگ
- کاغذ دیواری‌های وینیلی
روکاری‌هایی که باید از آنها احتراز کرده و یا به منظور استفاده از آنها احتیاط لازم را به عمل آورد. عبارتند از :
- چوب سقف و دیوارهای چوبی
- پارکت
- پلاستیک‌ها
- نازک کاری‌های از جنس پلی استایرن
- کاغذ دیواری‌های ضخیم
- تخته‌های فیبری
موثر بودن روش‌های تقویت ایمنی همیشه به پایداری و بکارگیری صحیح مصالح وابسته است. رفتار لایه بیرونی در حريق هميشه تحت تأثیر مواد موجود در زیر سطح و لازم است که طراح علاوه بر لایه بیرونی مواد به کار رفته در زیرسازی را از نظر ایمنی حریق، در نظر داشته باشد.
آزمایش بعضی از پلاستیک‌ها مشکل است زیرا آنها تحت حرارت، نرم و یا حتی ذوب می‌شوند اگر این اتفاق قبل از افروزش روی دهد، چنین ماده‌ای در گسترش حریق زیاد خطرناک نخواهد بود، به شرطی که پس از ذوب به منطقه دور از آتش جاری شود. اما موادی که قبل از ذوب مشتعل شوند می‌توانند در گسترش سریع شعله سهمی داشته باشند. نحوه عملکرد پلاستیک‌ها به اتصالات و ضخامت صفحه و همین طور به نوع پلاستیک بستگی دارد.
محتویات ساختمان
نسبت بالایی از وقایع حريق با اشتعال مواد و محتویات داخل ساختمان شروع می‌شود بنابراین در مواردی که تعیین نوع پارچه، وسایل و مبلمان به کار رفته در داخل ساختمان جزء تصميمات طراح است، حتما باید نقش این مواد در ممانعت از بروز حریق در نظر گرفته شود. آزمایش‌ها و اصطلاحات مجزایی که برای مبلمان و اثاث ساختمان وجود دارد می‌تواند برای هر دو نفر طراح و انتخاب کننده گمراه کننده باشد.
منابع اشتعال که در این آزمایش‌ها استفاده می‌شود شماره‌گذاری شده‌اند. سیگار روشن را منبع شماره صفر و کبریت روشن را منبع شماره یک الی آخر در نظر می‌گیرند. در ساختمان‌ها جایی که مردم می‌خوابند و یا تعداد زیادی جمع می‌شوند، مبلمان باید استاندارد منبع ۵ را داشته باشد.
خطرهای ناشی از سوختن وسایل مبلمان و اثاث به مواد سازنده آنها، بخصوص به نوع پرکننده (مثل، اسفنج، پنبه و پارچه) به کار رفته بستگی دارد.
در واقع، ماده‌ای که کاملا غیر قابل اشتعال باشد وجود ندارد، و طراح با انتخاب کننده. فقط می‌تواند با تعیین دقیق نوع پارچه و ابر به کار رفته در آنها، سعی در حداقل نمودن خطرها نماید.
پلی یورتان یک خطر جدی به حساب می‌آید، به دلیل این که در هنگام احتراق مقدار زیادی گازهای خیلی سمی مثل منواکسید کربن و هیدروژن سیانید تولید می‌کند. همچنین در هنگام اشتعال گرمای فراوانی آزاد کرده و بر اثر ذوب شدن قطرات مشتعل تولید می‌نماید.
اسفنج‌های کندسوز شده که رفتار حریق آنها ملایم‌تر است خیلی کندتر می‌سوزند و گرما و گازهای کمتری تولید می‌کنند. این مواد را می‌توان به تنهایی و یا به عنوان حفاظ در اطراف اسفنج مرکزی به کار برد.
انباشت (تودة) صندلی‌های از جنس پلی پروپیلن نیز عامل حریق نهایی شده است که از نظر سرعت رشد آتش و دود شبیه به حريق‌های ناشی از پلی یورتان می‌باشد. این موضوع به خاطر تولید گازهای سمی ناشی از سوختن پلیمر و شدت یافتن آتش پر اثر نوع انباشت و نحوه چیدن صندلی‌ها در انبار است.
پارچه‌ها را بر مبنای کندسوز بودن آنها طبقه‌بندی می‌کنند. اما باید در به کارگیری پارچه‌های مصنوعی دقت شود، زیرا با وجود این که کندسوز خوانده می‌شوند و در مقابل شعله آتش نمی‌گیرند در نقطه برخورد شعله ذوب می‌شوند و یک سوراخ به جای می‌گذارند و باعث می‌شوند که اسفنج و یا پرکننده زیرین آنها نمایان شده و شعله ور گردد.
پارچه‌های نخی را می‌توان با پروپان و یا پیرو اتکس همراه نمود تا کیفیت ضد آتش خوبی داشته باشند، به طوری که در محل تماس با شعله، زغال شده و در جای خود باقی بمانند. مهم است که تمامی پارچه‌های کندسوز شده دستورالعمل شستشو داشته باشد تا شستن نامناسب باعث از بین رفتن خاصیت کندسوز آنها نشود.
علاوه بر مبلمان و اثاث، محتویات دیگر نیز می‌توانند به بار سوخت ساختمان اضافه شوند. بخصوص کالاهایی که در ارتباط با استفاده از ساختمان در آن انبار می‌شوند. واضح است که ساختمان‌ها یا قسمتی از آنها که به منظور انبار کالا در نظر گرفته می‌شوند احتمال خطر بالایی دارند. ولی طراح باید فضاهای دیگر را که در طرح جزو انبار نیست اما احتمال انباشتن کالا در آن وجود دارد نیز در نظر بگیرد.
تیم طراحی همان طوری که در محدود کردن احتمال خطر شروع حريق نقش دارد می‌تواند در محدود کردن و تعیین محل انواع سوخت نیز نقش داشته باشد.
با استفاده از دستورالعمل نگهداری ساختمان می‌توان از استفاده غلط از فضای انبار جلوگیری نمود و همچنین اطمینان حاصل کرد که مناطق احتمال خطر حریق سوخت انبار شده از قسمت‌های مسکونی ساختمان بخوبی مجزا هستند.
در این مقاله از وبسایت شرکت آتشران به عنوان پیشرو در تولید جعبه آتش نشانی و کپسول آتش نشانی، سعی کردیم شما را با موارد مهم ایمنی ساختمان در برابر آتش سوزی آشنا کنیم . امیدواریم که در این هدف، موفق بوده باشیم.
