انواع خاموش کننده یا کپسول آتش نشانی قابل حمل (Fire Extinguishers)

کپسول آتش نشانی یا خاموش كننده های آتش قابل حمل، برای اطفا حریق و مهار آتش در مراحل اولیه طراحی شده‌اند. به طور کلی کپسول های آتش نشانی حاوی یک ماده خاموش كننده هستند كه بوسیله فشار داخلی به بیرون رانده می‌شوند. در این مقاله با ما همرا باشید تا با انواع خاموش کننده های آتش آشنا شوید و پاسخ خاموش کننده ها به چند مدل تقسیم می شوند؟ را بدانید.

این خاموش كننده ها بر حسب نوع ماده ی خاموش كننده به پنج نوع تقسیم می‌شوند:

انواع خاموش کننده ها و کاربرد آنها

1. آب و کف
2. دی اكسید کربن
3. مواد شیمیایی خشک
4. مواد شیمیایی تر
5. هالون
6. پودر خشک

برای هر آتشی باید از خاموش کننده مخصوص آن استفاده کرد. حتما به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از آتش خاموش کن نادرست نه تنها از حریق کم نمی‌کند بلکه باعث اشتعال دوباره آتش می‌شود.

آب و کف: خاموش کننده های آب و کف با از بین بردن گرما از سه ضلع عناصر باعث خاموش شدن آتش می‌شود. کف همچنین اکسیژن را از عناصر دیگر جدا می‌کند. خاموش کننده آبی برای کلاس نوع A مناسب هستند و نباید از آن برای خاموش کردن آتش های کلاسB یا C استفاده کرد.

دی اکسید کربن: این نوع آتش خاموش کن باعث از بین بردن عنصر اکسیژن می‌شود و آتش را خاموش می‌کند. این خاموش کننده برای آتش های کلاس B یا C به کار برده می‌شود و برای آتش کلاس A بی اثر است.

مواد شیمیایی خشک: این خاموش کننده با متوقف کردن واکنش شیمیایی بین اجزای مثلث آتش باعث خاموش شدن آن می‌شود. همچنین این خاموش کننده چند منظوره است و برای کلاس های A، B یا C موثر است.

مواد شیمیایی تر: با از بین بردن گرمای مثلث آتش آن را خاموش می‌کند و با ایجاد مزر بین اکسیژن و سوخت از اشتعال آتش جلوگیری می‌کند. این خاموش کننده برای کلاس K استفاده می‌شود.

هالون: آتش خاموش کن هالوژنه و عامل پاک عناصر جدیدی هستند که به لایه ازون آسیبی نمی‌رسانند. برای خاموش کردن آتش کلاس B و C استفاده می‌شوند و با متوقف کردن واکنش شیمیایی بین اجزای مثلث آتش آتش را خاموش می‌کند.

پودر خشک: خاموش کننده پودری مشابه شیمیایی خشک است با این تفاوت که با پخش کردن سوخت از عنصر اکسیژن و یا از بین بردن عنصر گرمای مثلث آتش باعث خاموش شدن آن می شود. برای کلاس D و تنها برای فلزات قابل احتراق کاربرد دارد.

علاوه بر این، کپسول های آتش نشانی بر اساس شیوه تحت فشار قرار گرفتن ماده ی خاموش كننده به گروه های زیر تقسیم می‌شوند:

1. كارتریجی – Gas Cartridge: یك گاز تحت فشار یا مایع شده در كارتریج عامل خروج ماده ی خاموش كننده از درون سیلندر خاموش كننده است.
2. Stored pressure: عامل خروجی در این نوع خاموش كننده، گازی است كه تحت فشار 10 بار به درون سیلندر خاموش كننده وارد می‌شود. در خاموش كننده CO2 عامل خروجی ماده ی خاموش كننده نیز می‌باشد و تحت فشار 56 بار در سیلندر قرار می‌گیرد.

گواهی خاموش كننده های قابل حمل و كارخانه ی سازنده و شركت های نصب و تعمیرات آن توسط British Approvals for Fire Equipment به اختصار (BAFE) كنترل می شود. اگر همه ی ویژگی ها با BAFE مطابق باشد به شركت مربوطه اجازه ی استفاده از نشان (BAFE) داده می شود و روی محصول این نشان را حك می‌كنند.

ویژگی های کپسول های آتش نشانی قابل حمل

مدت: یك خاموش كننده ی آب 9 لیتری باید حداقل 45 ثانیه و یك خاموش كننده ی فوم 5 لیتری حداقل 20 ثانیه دوام داشته باشد.

هوزها و نازلها: همه ی خاموش كننده های با ظرفیت بیشتر از 3 كیلو گرم یا 3 لیتر باید یك هوز به طول حداقل 400 میلی متر داشته باشند.

نشانه گذاری: بر چسب راهنمای کپسول های آتش نشانی به 5 بخش تقسیم می شود:

• بخش یك: شامل كلمه ی خاموش كننده ، نوع ماده خاموش كننده و انواع آتش هایی كه بر روی آن‌ها قابل استفاده است.
• بخش دو: شامل دستورالعمل راهنما است كه بايد از يك يا چند تصوير دقيق توضيح داده شده به زبان كشور استفاده كننده باشد. دستورات راهنما باید به طور عمودی از بالا به پایین مرتب شوند. تصویرها باید شامل نوع آتشی كه خاموش كننده ها بر روی آنها استفاده می شوند باشند و به طور افقی در یك خط زیر دستورالعمل استفاده مرتب شوند.
• بخش سه: باید هر محدودیت یا خطری را هنگام استفاده بیان كند به ویژه در ارتباط با سمی بودن و خطرات الكتریسته. خاموش كننده هایی كه از عوامل آبی استفاده می‌كنند مطابق با شرایط استاندارد شده نیستند و باید نشانه گذاری شوند كه برای آتش وسایل برقی در حالت برقدار بودن مناسب نیستند. خاموش كننده هایی كه محتوی مواد مطابق با استاندارد هستند ممكن است (اگر مناسب باشند) برای استفاده وسایل برقی برقدار نیز نشانه گذاری شوند.
• بخش چهار: باید شامل راهنما برای دوباره پركردن و كنترل تناوبی باشد. همچنین باید شامل یك مشخصاتی از ماده ی خاموش كننده (شامل درصد مواد افزودنی به عوامل آبی) گاز پیشران، همراه با اعداد با منابع مصوب، مدل طراحی سازندگان، محدودیت های دمایی، یك اخطار در برابر یخ زدن اگر مربوط باشد و یك مرجع به استاندارد EN3 اروپایی باشد.
• بخش پنجم: باید شامل نام و نشانی سازنده یا تامین كننده ی خاموش كننده باشد. به علاوه سال ساخت نیز باید روی خاموش كننده نشان داده شود اما محدودیتی برای مكان حك آن وجود ندارد.

كد گذاری رنگی: رنگ بدنه ی خاموش كننده باید قرمز باشد اما می شود یك ناحیه ی 5 درصدی از بدنه را برای مشخص كردن ماده ی خاموش كننده ی درون آن رنگی كرد و این عمل بوسیله ی استاندارد BS 7863 1996 پوشش داده می‌شود.

یکی از مهم‌ترین مسائل چه در خانه و چه در محیط کار آموزش نحوه استفاده از کپسول آتش نشانی است، که بایستی همه افراد آموزش آن را یاد بگیرند تا در زمان آتش گرفتن محیطی بتوانند تا حدی از شعله‌ور شدن بیش از حد آتش جلوگیری کنند.

آب =  قرمز     فوم =  کرم کم رنگ     پودر خشک =  آبی     CO2 =  سیاه     هالون =  سبز 

تقسیم بندی آتش و آتش سوزی ها

تقسیم بندی آتش ها شامل 4 دسته ی اصلی و یك دسته ی فرعی است.

• کلاس A: مواد جامد
• کلاس B: مایعات قابل اشتعال
• کلاس C: گازها
• کلاس D: فلزها
• کلاس E: الکتریسیته. این کلاس حقیقی نیست اما برای معرفی این گونه آتش ها استفاده می‌شود.

به عنوان مثال کلاس A مربوط به حریق های ناشی از کاغذ و چوب است و کلاس B مربوط به مایعات قابل اشتعال و دودهای ناشی از گازولین و پلاستیک ذوب شده است و فلزات قابل احتراق مربوط به کلاس D است.

بازرسی، سرویس و نگهداری سالیانه کپسول های آتش نشانی دستی

استفاده كننده ها باید یك برنامه ی بازرسی و نگهداری برای خاموش كننده ها توسط افراد صلاحییت دار و مناسب ترتیب دهند كه حداقل سالی یک بار باشد. شخص بازرس، باید خاموش كننده های معیوب را شناسایی و نشانه گذاری كند. هر گونه نقص یا نصب اشتباه باید به اطلاع استفاده كننده برسد تا بر طرف گردد.

شرکت آتشران تامین کننده کپسول آتش نشانی پودر و گاز با کلاس ABC- BC – D
١٨٨٨ ٨٨٦٨ (خط ویژه)