آموزش‌های عمومی آتش نشانی برای کودکان و نکات ایمنی آتش نشانی و پیشگیری از حریق

آتشران به عنوان تولیدکننده جعبه آتش نشانی و شیر هیدرانت، در این مقاله ابتدا به بحث آموزش ایمنی و آتش نشانی به خردسالان و آتش نشانی کودکانه می‌پردازد و سپس چند نکته مهم برای ایمنی در برابر آتش سوزی در منزل ارائه می‌کند.

آموزش‌های ایمنی و آتش نشانی برای خردسالان

کودکان و خردسالان، به عبارت دیگر گروه سنی بین 0 تا 8 سال از جمله گروه‌هایی هستند که در معرض خطر اصلی مرگ و سوختگی بر اثر آتش سوزی قرار دارند، به دلیل خطرات زیادی که برای این گروه سنی وجود دارد، ارائه آموزش‌ها و نکات ایمنی آتش نشانی برای این گروه از اهمیت زیادی برخوردار است. ارائه این آموزش ها در مدارس در مقاطع مختلف و حتی مقطع پیش دبستانی لازم و ضروری است. جهت ارائه این آموزش‌ها به کودکان باید نکات ذیل در نظر گرفته شوند:

• کودکان اغلب معنای لفظی جملات را برداشت می‌کنند بنابراین باید با زبان ساده با آنها سخن گفت، همچنین هرگز نباید مورد سرزنش و تمسخر قرار گیرند.
• زمان توجه کودکان محدود است بنابراین انجام آموزش‌ها در زمان کمتر از 15 دقیقه مطلوب است.
• در زمان ارائه آموزش آتش نشانی کودکان باید انعطاف پذیر بود زیرا ممکن است گاهی بی‌قراری کرده یا موضوعات متفرقه مطرح کنند.
• برای برقراری ارتباط بهتر با کودکان به حالت نیم خیز به اندازه قد آنها خم شوید.
• هرگز نباید از ابزار ترس به عنوان تاکتیک آموزشی استفاده شود. به عنوان نمونه عبارت اینکه (اگر در خودرو کمربند ایمنی را نبندی پدرت را به زندان خواهند برد) سبب می‌شود که کودک برای همیشه از آتش نشان بترسد و تصور کند که آتش نشانان پدر او را به زندان خواهند برد.
• دقت داشته باشید که آتش نشانی که دارای تجهیزات آتش نشانی و حفاظت فردی و دستگاه تنفسی باشد ممکن است برای کودکان ترسناک به نظر آید بنابراین لباس‌های آتش نشانی و تجهیزات آتش نشانی را در حضور آن‌ها و مرحله به مرحله بپوشید.
• لباس آتش نشانی، ماسک، دستگاه تنفسی و دیگر وسایل حفاظت فردی حتما باید پاکیزه باشند تا در صورت لمس تجهیزات آتش نشانی توسط کودکان از انتقال آلودگی به آن‌ها اجتناب شود.
• اجازه ندهید کودکان کلاه آتش نشانی را روی سر بگذارند زیرا سنگینی آن ممکن است به گردن کودکان آسیب وارد کند.
• کودکان با انجام دادن یاد می‌گیرند؛ مطمئن شوید که هر کودک یک مخاطب فعال است و تنها شنونده صرف نیست؛ از آنها بخواهید مهارت‌هایی را که آموخته‌اند نشان دهند.
• پیام‌های مربوط به ایمنی در خانه‌ها ممکن است برای کودکان پیچیده باشند، بنابراین پیام‌ها باید با حداکثر سادگی بیان شوند. برای نمونه به جای بیان اینکه اگر آتش سوزی رخ داد و درب اصلی بسته بود باید از طریق خروجی اضطراری که می‌تواند پنجره اتاق خواب باشد از محل خارج شده و هرگز به محل قبلی باز نگردید؛ می‌توان از عبارت ساده: بیرون رفته و همانجا بمانید، استفاده کرد.
• دقت داشته باشید که پیام‌های مثبت و بایدها بسیار موثرتر از پیام‌های منفی و نبایدهاست.

علاوه بر این می‌توانید آموزش شغل آتش نشانی به کودکان را هم انجام دهید و این شغل را به آن‌ها معرفی کنید. برای آشنایی نمودن کودکان خود با شغل آتش نشانی مقاله دیگر ما را بخوانید.

آشنایی با شغل آتش نشانی برای کودکان

طبق آمارهایی که از سوی نهادهای مختلف ارائه شده است ثابت شده که آموزش آتش نشانی به کودکان نقش زیادی در کاهش آمار حوادث دارد. سن کودکان، نوع زندگی، حالات روحی و روانی آن‌ها در آموزش پذیریشان بسیار تاثیرگذار است و هر مربی که قصد دارد به کودکان آموزش آتش نشانی دهد حتما باید این عوامل را در نظر بگیرد.

• لازم است کودکان بدانند که افراد عادی به دلیل نداشتن تجهیزات، تخصص و مهارت کافی توانایی امدادرسانی در حوادث را ندارند و هرگونه اقدام از جانب آن‌ها ممکن است منجر به وخیم تر شدن اوضاع گردد.
  کودکان باید آدرس دقیق محل زندگی و مدرسه خود (اسم میدان، خیابان‌ها و کوچه ها) را بدانند تا در مواقع ضروری بتوانند آدرس صحیح محل حادثه را در اختیار امدادگران قرار بدهند. نکته مهم در آدرس دهی توجه به نشانه شاخص محل می‌باشد .مثل آدرس قرار گرفتن مغازه ای خاص در سر کوچه که می‌تواند در مراحل گزارش آدرس به آتش نشانی راه گشا باشد.
• بازی نکردن با دکمه‌ها، تنها سوار نشدن کودکان درون آسانسور، بالا و پایین نپریدن در آسانسور، نترسیدن موقع گیر کردن در آسانسور و آگاهی در مورد این که هوای آسانسور تمام شدنی نیست و احتمال خفگی وجود ندارد، مطلع کردن همسایه ها و خودداری از نگه داشتن دست جلوی چشمی درب آسانسور
• آتش سوزی: شناخت عواملی که منجر به بروز حریق می‌شود و توضیح کامل، ساده درباره راه های تولید حرارت که در نهایت سبب تولید آتش می‌شود.
• آتش سوزی های مرتبط با برق: جداکردن وسایل از برق زمانی که به آن‌ها نیازی نیست، متصل نبودن شارژرهای بدون استفاده به برق، عدم اتصال چندین وسیله برقی به یک پریز، عبور ندادن سیم‌های برق از زیر وسایل، قطع برق هنگام خروج از منزل به مدت طولانی به جز یخچال و فریزر
  پناه گیری صحیح در زمان آتش سوزی، نحوه حرکت در دود هنگام وقوع آتش سوزی، استفاده از پارچه خیس و گذاشتن آن جلوی دهان برای تنفس و عدم استفاده از آسانسور هنگام بروز آتش سوزی‌ها
• برق گرفتگی: نزدیک نشدن به سیم های آزاد و بدون پوشش و لمس نکردن آن‌ها، خودداری از خاموش و روشن کردن وسایل برقی یا کلید برق با دست خیس، دور بودن از کابل ها و تیرهای برق هنگام بازی
  مسمومیت با گاز منوکسید کربن: کودکان هوشمندی و توجه بالایی را در چک کردن مواردی مانند رنگ شعله بخاری یا گوشزد کردن چک کردن مسیر لوله دودکش و داغ بودن لوله توسط بزرگترها دارند
• آموزش شماره آتش نشانی به کودکان: یکی از نکات مهم که والدین باید به کودکان خود یاد بدهند آموزش شماره آتش نشانی است تا در موقع لزوم بتوانند با این شماره تماس بگیرند و درخواست کمک کنند. لازم است کودکان بدانند که در زمان بروز هر یک از حوادث مهمترین عامل حفظ خونسردی و تماس با شماره 125 است. تمرین فرضی برای تماس با سامانه 125 را حتما با کودکان خود تمرین کنید.
• مزاحمت حیوانات: برای کودکان جالب است که بدانند حیوانات نیز مانند انسان‌ها نیازمند کمک می‌باشند در صورت مشاهده حیوانی که به کمک نیاز دارد و یا این که ایجاد مزاحمت می‌کند می‌توانند با شماره 125 تماس بگیرند.

انواع حوادثی که می‌تواند برای کودکان اتفاق بیفتد

• گیرکردن اعضای بدن: عبور ندادن سر از میان نرده‌های پنجره یا راه پله‌ها
• گیرکردن انگشتانشان میان قطعات اسباب بازی‌ها و اجسام مختلف
• گیرکردن انگشتر یا قطعات فلزی در انگشتان

آموزش ایمنی جانی و آتش نشانی

در بسیاری از سازمان‌های آتش نشانی از آتش نشان‌ها خواسته می‌شود تا به صورت دوره‌ای آموزش‌های آتش نشانی را برگزار کنند. آموزش‌های آتش نشانی نباید تنها به ارائه اطلاعات ساده در زمینه‌های مختلف از جمله اینکه اگر لباس فردی آتش گرفت باید چه اعمالی انجام دهد محدود شود بلکه باید تکنیک‌های صحیح آن مانند پوشاندن صورت با دو دست و نحوه رفتارهای درست نیز نشان داده شده و سپس از افراد خواسته شود که تکنیک‌ها را یک به یک اجرا کنند.

باید به صورت عملی نشان داده شود که اگر لباس فردی آتش گرفت افرادی که در نزدیکی فرد قرار دارند، فرد را روی زمین انداخته و با روکش‌هایی مانند پتو و قالیچه شعله‌ها را خفه کنند؛ پس از خاموش شدن آتش در صورت امکان محل را با آب خنک کرده و در صورتی که لباس‌ها به بدن فرد مصدوم نچسبیده باشد آن‌ها را از تن وی خارج کنند.

ایمنی در خانه

تاکید بر ایمنی در منازل از جمله مباحث مهم و اصلی در آموزش‌های آتش نشانی است، بسیاری از موضوعات مربوط به ایمنی در منازل را می‌توان در زمان انجام بررسی‌های حریق با ساکنان و مالکان اماکن مورد بحث قرار داد. آتش نشانان باید طرح فرار و نحوه اجرای آن در ضرایط مختلف را برای ساکنان تشریح کنند.

قوائد زیر که مربوط به ایمنی و آتش نشانی است می‌بایست در منازل مورد تاکید قرار گیرند:

1. طی ساعات خواب می‌بایست درب اتاق خواب را بسته نگهدارید.
   دو راه خروج و فرار در هر اتاق در نظر بگیرید، در بیشتر دستورالعمل‌های ساختمانی روی این مورد تاکید شده است.
2. اطمینان حاصل کنید که پنجره‌ها به راحتی باز می‌شوند و فرد می‌تواند موقعیت خود را به راحتی به افرادی که بیرون از ساختمان هستند نشان دهد و مسیر ثانویه‌ای برای خروج در شرایط اضطراری وجود داشته باشد. نحوه دقیق خروج باید از قبل تعیین و تمرین شده باشد.
3. نحوه استفاده از نردبان اضطراری به ویژه در ساختمان‌های دو سه طبقه به کودکان آموزش داده شود.
4. به محض شنیدن صدای آژیر اعلام حریق از رختخواب غلت خورده تا بر روی کف اتاق قرار گیرید.
5. در شرایط آتش سوزی حتماً خم شده و به صورت ایستاده حرکت نکنید زیرا دود و گازهای داغ در لایه های فوقانی هوا قرار میگیرند.
6. از قبل محل نصب جعبه آتش نشانی را بدانید و نحوه استفاده از آن را تمرین کنید.
7. بصورت سینه خیز یا در صورت امکان نیم خیز به سمت درب خروجی حرکت کنید. درب را با پشت دست لمس کنید و در صورت داغ بودن آن را باز نکنید و از پنجره برای خروج استفاده کنید.
8. یک محل مشخص در بیرون از منزل را برای تجمع تمامی ساکنان در شرایط وقوع آتش سوزی تعیین کنید بطوریکه تمامی ساکنان از قبل موقعیت آن را بدانند و پس از خارج شدن از ساختمان هرگز مجددا به ساختمان مراجعت نکنید.
9. از طریق موبایل یا سایر وسایل ارتباطی با آتش نشانی تماس بگیرید.

یکی دیگر از موضوعاتی که در مبحث ایمنی منازل از اهمیت زیادی برخوردار است شمع است قرار گرفتن شمع‌ها به دلیل داشتن شعله باز در نزدیکی مواد قابل اشتعال ممکن است بسیار خطرناک باشد بر اساس گزارشات NFPA شمع‌ها علت اصلی 4 درصد از تمامی حریق‌های منازل مسکونی هستند، علاوه بر این 38 درصد از این حریق‌ها در رختخواب‌ها رخ داده که عامل 38 درصد از تمامی مرگ و میر حریق‌های شهری بوده است.

نکات ایمنی مربوط به استفاده از شمع‌ها بشرح زیر است:

• شمع را بر روی سطح عایق حرارتی قرار دهید.
• همواره از جا شمعی یا ظرف مخصوص قراردادن شمع استفاده کنید.
• هرگز شمع‌ها را نزدیک پرده‌ها یا پارچه‌های قابل اشتعال قرار ندهید.
• شمع‌های روشن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
• فاصله شمع‌ها از یکدیگر حداقل 10 سانتی متر باشد.
• شمع‌ها را به صورت روشن جابجا نکنید.
• شمع‌های روشن را بدون توجه و مراقبت رها نکنید.
• در صورت قطع برق تا حد امکان از چراغ قوه و لامپ‌های دیگری که بصورت شارژی یا با باطری کار می‌کنند استفاده کنید.
• از شمع‌های بدون چکه و شمع‌های جدیدی که به صورت خودکار خاموش می‌شوند استفاده کنید.

اعلام کننده‌های دود (دتکتور دودی)

یکی از مهمترین ملاحضات در انجام بررسی‌های ایمنی حریق، بررسی مربوط به استفاده از اعلام کننده‌های دود ( دتکتورهای دودی ) است؛ بنابراین آتش نشانان باید اطلاعات کافی در زمینه انواع و کارکرد این اعلام کننده‌ها داشته باشند. این اعلام کننده‌ها ممکن است با باطری کار کنند یا در قالب سیستم‌های کشف و اعلام حریق عمل کنند.

استفاده از اعلام کننده‌های دود در تمامی اتاق‌ها سریعترین راه برای کشف حریق است ولی ممکن است هزینه‌های این امر مانع از نصب آن‌ها توسط مالکان و ساکنان در تمامی اتاق‌ها شود بنابراین توصیه می‌شود این اعلام کننده‌ها در تمامی اتاق‌های خواب و در هر طبقه نصب شوند.

اعلام کننده‌های دود باید بر اساس دستورالعمل‌های سازنده نصب شوند به عنوان حداقل‌ها اعلام کننده‌های دود باید در راهروها، داخل اتاق خواب و بین اتاق خواب و اتاق‌های دیگر نصب شوند. در صورت عدم نصب اعلام کننده‌های دود در اتاق خواب و نصب آن‌ها در بیرون آن باید به حدی به این اتاق‌ها نزدیک باشند که در صورت آلارم زدن و بسته بودن درب اتاق خواب، صدای آن شنیده شود.

اعلام کننده‌های دود معمولا در بالاترین نقطه اتاق و به سقف نصب می‌شوند اگر نصب به سقف ممکن نباشد باید تا حد امکان در بالاترین نقطه دیوار و در فاصله 102 تا 305 میلیمتر نسبت به سقف و در غیر نقاط کور نصب شوند.

آزمایش و نگهداری اعلام کننده‌های دود باید بر اساس دستورالعمل‌های سازنده انجام پذیرد. نگهداری معمولا شامل تمیز کردن و مراقبت از اعلام کننده در برابر گرد و غبار بصورت مستمر است، اعلام کننده‌ها هرگز نباید به دلیل آلودگی صوتی که ایجاد می‌کنند خاموش شوند.

توصیه می‌شود در اماکن مسکونی از اعلام کننده‌های دود مجهز به شستی آزمایش استفاده شود این شستی تنها مدار آلارم را آزمایش می‌کند و برای آزمایش دود اعلام کننده باید از دستور العمل‌های سازنده تبعیت شود. در این دستورالعمل ها نحوه آزمایش اعلام کننده یا روش‌های مختلف از جمله استفاده از سیلندر‌های ذخیره دود مخصوص ( اسپری تست دود ) آورده شده است.

کاشف‌های منواکسید کربن (دتکتور گازی)

در زمان انجام بررسی‌های ایمنی حریق یا ارائه آموزش‌های آتش نشانی توصیه به استفاده از کاشف‌های منواکسید کربن یکی از موارد مهم محسوب می‌شود. منواکسید کربن گازی بی رنگ، بی بو، بی مزه، غیر قابل دید و سمی است. کاشف‌های منواکسید کربن از جنبه‌های زیادی شبیه اعلام کننده‌های دود هستند ولی آن‌ها را نمی‌توان به جای هم مورد استفاده قرارداد محل نصب و نگهداری این کاشف‌ها نیز مانند اعلام کننده‌های دود است.

برای مشاوره و خرید مناسب ترین و کم هزینه ترین کپسول آتش نشانی با کاشناسان آتشران تماس بگیرید:

١٨٨٨ ٨٨٦٨ (خط ویژه)