آتش چیست؟
آتش نتیجه یك واكنش شیمیایی است كه معمولاً میان اكسیژن اتمسفر و یك نوع سوخت اتفاق می‌افتد، البته تنها احاطه یك ماده سوختنی به وسیله اكسیژن سبب آتش گرفتن آن نمی‌شود. بلكه برای این كه واكنش احتراق اتفاق بیفتد باید ماده سوختنی به حدی گرم شود كه به دمای احتراق خود برسد.
آتش چگونه به وجود می آید ؟
هر گاه سه ضلع مثلث حريق در كنار يكديگر قرار بگيرند آتش بوجود می آید. حال باید به بررسی این موضوع بپردازیم که مثلث حریق چیست.
طبقه بندی آتش سوزی ها و مثلث اطفا
هرگاه سه ضلع مثلث یعنی مواد سوختنی، اكسیژن و گرما در كنار یكدیگر قرار بگیرند مثلث حریق یا مثلث آتش به وجود می‌آید.
آتش چگونه خاموش می‌شود؟
با گرفتن و قطع نمودن یك یا دو ضلع مثلث حریق آتش از بین می‌رود.
انواع آتش و خاموش کننده آن‌ها
- در حریق های كوچك با خیس و نم دار كردن حوله و یا پتو ضلع اكسیژن مثلث را به روش خفه كردن قطع می‌نماییم.
- در حریق های جامد درون سوز به روش خنك كردن توسط آب ضلع گرمای مثلث حریق را قطع می‌نماییم.
- در حریق های گازی به روش قطع كردن و بستن شیر گاز ضلع مواد سوختنی مثلث حریق را قطع می‌نماییم.
روش‌های مختلف اطفاء حریق
- روش خنک کردن
این روش جهت اطفاء حریق جامدات معمولی كه با آب واكنش ندارد مانند چوب، كاغذ، لاستیك و …. مورد استفاده می‌گردد و بهترین خاموش كننده كه بدین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد آب است.
از آنجاییكه آتش سوزی مواد جامد درون سوز می باشد (پس از سوختن از خود خاكستر باقی می‌گذارد) باید ماده اطفاء كننده قدرت نفوذ به داخل جامد در حال سوختن را داشته باشد كه از این نظر آب قابلیت نفوذ خوبی به درون جامدات را دارد باید توجه نمود كه از آب به عنوان ماده اطفاء كننده در حریق‌های ذیل استفاده نگردد:
- حریق مایعات قابل اشتعال مانند: نفت، بنزین، گازوییل، قیر و روغن
- حریق‌های مرتبط با برق و الكتریسیته
- حریق بعضی از مواد شیمیایی مانند: كاربید و فلزات قابل اشتعال از قبیل سدیم و پتاسیم
در كارخانجات معمولا آب پیش بینی شده جهت اطفاء حریق از طریق جعبه‌های آتش نشانی یا همان Fire Box كه در محل‌های مورد نیاز نصب گردیده تامین می‌گردد.
- روش خفه کردن یا همان قطع هوا
با توجه به اینكه هوا )اكسیژن) یكی از اضلاع تشكیل دهنده مثلث حریق می‌باشد بنابراین با جلوگیری از رسیدن هوا) اكسیژن (به ماده در حال سوخت، حریق اطفاء خواهد شد. این روش یکی از مناسب ترین خاموش کننده برای مایعات قابل اشتعال است كه از کپسول آتش نشانی پودر و گاز و در حریق‌های الكتریكی از كپسول‌های 1 CO استفاده می‌گردد. اگر حجم حریق زیاد باشد بایستی جهت اطفاء از ماده‌ای به نام كف (فوم) استفاده كرد.
- روش جداسازی یا قطع ماده سوختنی
در این روش از خاموش كننده خاصی استفاده نمی‌شود بلكه اطفاء حریق از طریق جداكردن و دور كردن مواد قابل سوختن از محیط انجام می‌شود به عنوان مثال در آتش سوزی مخازن یا خطوط لوله مربوط به مایعات قابل اشتعال و یا گازها می‌بایستی شیر اصلی بسته شود تا سوخت قطع گردد.
خاموش کننده یا کپسول آتش نشانی
خاموش كننده دستی یا همان کپسول آتش نشانی به وسیله‌ای گفته می‌شود كه برای مبارزه با آتش سوزی طراحی و ساخته شده است كه از 2 تا 21 كیلو یا لیتر ظرفیت مواد خاموش كننده دارد و توسط یك نفر به راحتی قابل حمل و استفاده است.
انواع بزرگتر این وسایل بر روی چرخ – ارابه یا خودرو قرار داده می‌شود و یا بطور ثابت در اماكن نصب می‌گردد.
كاربرد کپسول آتش نشانی (کپسول اطفاء حریق)
از خاموش كننده‌ها با توجه به مواد اطفایی داخل آن‌ها می‌توان در لحظات اولیه شروع آتش سوزی و همچنین برای حریق‌های كوچك و موضعی استفاده كرد و آتش را اطفاء نمود.
طبقه بندی خاموش کننده‌ها (انواع خاموش کننده های آتش)
انواع خاموش کننده های دستی از نظر مواد اطفایی می‌توانند طبق دسته بندی ذیل گروه بندی شوند:
- خاموش کننده های محتوی آب – آب و كف گروه A
- خاموش کننده های محتوی پودری یا همان کپسول آتش نشانی پودری گروه B و C
- خاموش کننده های محتوی گاز کربنیک (CO2) یا همان کپسول آتش نشانی CO2 گروه E
- خاموش کننده های محتوی هالوژنه گروه A,B,C,D,E
ضرورت استفاده از انواع خاموش کننده ها
خاموش كردن آتش سوزی در لحظه‌های اولیه شروع آن جهت جلوگیری از صدمات جانی و خسارات مالی اهمیت بسزایی دارد؛ در صورتی كه بتوان با وسیله‌ای مناسب و در هنگام و زمان مقتضی حریق را اطفاء و از توسعه آن جلوگیری نمود بدیهی است كه اهداف فوق كه همانا جلوگیری از صدمات جانی و خسارات مالی در اثر آتش سوزی است نایل می‌گردد. بدین ترتیب می‌توان از خسارات و زیان‌هایی كه هر ساله طبق آمارهای موجود به اماكن مختلف وارد می‌شود جلوگیری نمود.
برای این منظور شركت‌ها و كارخانجات زیادی در اكثر كشورها اقدام به طراحی و ساخت وسایل مبارزه با حریق نموده‌اند، كه یكی از این دستگاه‌ها، وسایلی است كه به طور خاص برای هدف فوق مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ دستگاه‌هایی كه امروزه از آن‌ها خاموش كننده‌های آتش یاد می‌شود و در گذشته كپسول‌های آتش نشانی نامگذاری شده‌اند. تجربه ثابت كرده كه توانایی استفاده صحیح این وسایل و دستگاه‌ها در اطفای حریق بسیار مؤثر است و در صورتی كه افراد توانایی كاربرد صحیح آن‌ها را نداشته باشند اغلب با وجود دستگاه‌های خاموش كننده بسیار، حریق از كنترل خارج شده و خسارات و زیان‌های فراوانی را باعث گردیده است.
شرکت آتشران اراده دهنده‌ی ملزومات خاموش کننده از جمله انواع کپسول‌های پودر و گاز، CO2 و آب و گاز و فوم است.
نحوه بررسی سالم بودن کپسول آتش نشانی
هرگونه صدمه از جمله شکستگی و ترک خوردن بدنه، خراب بودن دسته یا اهرم تخلیه و خراب بودن و یا شکسته بودن درجه فشار سنج می‌تواند بیانگر غیر قابل استفاده بودن کپسول خاموش کننده بوده و فورا باید اقدام به تعویض و یا تعمیر آن در مراکز مجاز نمایید.
آیا عقربه فشار سنج در ناحیه سبز رنگ قرار گرفته؟ اگر این گونه است نشان می‌دهد که کپسول از نظر فشار گاز داخلی در وضعیت مناسبی قرار دارد. اما چنانچه عقربه فشارسنج در ناحیه قرمز رنگ زیر ناحیه سبز قرار گرفته باشد نشان می‌دهد که گاز موجود در آن به دلایلی تخلیه شده و باید فوراً نسبت به بررسی دلیل تخلیه گاز داخل سیلندر اقدام و شارژ کپسول آتش نشانی انجام شود.
برچسب کپسول آتش نشانی می‌تواند حاوی اطلاعاتی مانند تاریخ آخرین شارژ و شرکت شارژ کننده باشد. همچنین در صورتی که برچسب وجود نداشته باشد می‌توانید از روی بدنه کپسول اطلاعاتی از قبیل تاریخ تولید را بررسی نموده و متوجه شوید که چه مدت زمانی از آن استفاده نشده است.
پودر موجود در خاموش کننده پس از گذشت مدت زمان زیاد ممکن است سفت و کلوخه‌ای شده و قابل استفاده نباشد، بنابراین در صورتی که مدت زیادی از زمان خرید کپسول اطفاء حریق گذشته باید حتما مجددا اقدام به شارژ نمایید.
همین طور در صورتی که مشخص شود کپسول خاموش کننده از نظر پوسیدگی و صدمات داخلی یا خارجی مشکل خاصی ندارد، بهتر است آن را در شرکت‌های مجاز شارژ کنید زیرا شارژ کپسول آتش نشانی هزینه بسیار کمتری نسبت به خرید خاموش کننده جدید دارد. به یاد داشته باشید که بعضی از قطعات از جمله قطعات لاستیکی ممکن است در طول زمان پوسیده و از بین رفته باشند، بنابراین ممکن است تعویض قطعات معیوب هزینه‌ای معادل و یا نزدیک به خرید کپسول خاموش کننده نو داشته باشد.
جعبه‌های آتش نشانی
جعبه های آتش نشانی همانطور كه از نام آن پیداست محفظه‌هایی است جهت نگهداری تجهیزات اطفاء حریق كه درون آن‌ها معمولاً قرقره‌های نگهدارنده شیلنگ آتش نشانی و بعضاً كپسول‌های اطفاء حریق قرار می‌گیرد.
مطلب مرتبط: راهنمای جامع خرید جعبه آتش نشانی، هرچیزی که باید در مورد فایرباکس ها بدانید
نحوه، محل و استانداردهای نصب جعبه‌های آتش نشانی
می‌بایست كف جعبه آتش نشانی در ارتفاع 120 سانتی متر از كف تمام شده روی دیوار یا درون آن نصب گردد و همینطور می‌بایست در محل‌هایی نصب گردد كه كاملاً قابل رویت باشد که مناسب ترین مكان استقرار، مبادی ورودی و خروجی ساختمان است.
لازم به ذكر است كه این جعبه‌ها هرگز نباید در فرو رفتگی‌ها و پشت دیوارها نصب گردند. جعبه‌های آتش نشانی می‌بایست به گونه‌ای نصب گردند تا قابلیت اطفاء حریق تا شعاع 20 متر را داشته باشند. همچنین نباید فاصله جعبه‌های آتش نشانی از یكدیگر بیش از 30 متر باشد.
شرکت آتشران ارائه دهنده‌ی انواع جعبه‌های آب با کیفیت و مشخصات متفاوت مناسب برای مکان‌های مختلف است. همینطور می‌توانید برای دریافت مشاوره درباره جعبه‌های آتش نشانی با شرکت آتشران تماس بگیرید.
برای مشاوره و خرید مناسب ترین و کم هزینه ترین کپسول آتش نشانی با کارشناسان آتشران تماس بگیرید:
١٨٨٨ ٨٨٦٨ (خط ویژه)