اطفا حریق از سری مسائل مهمی است که نه تنها در منزل بلکه در تمامی مکان‌های سربسته و روباز، اجرایی می‌شود. با آتش سوزی و شعله‌ورشدن آتش، باید از کپسول آتش نشانی به عنوان اولین اقدام استفاده کرد. اما بسیاری از افراد به علت عدم استفاده از این محصولات تجربه کافی را از نحوه استفاده آن‌ها دارا نیستند. آتش سوزی یک امر غیرمترقبه است که برای اطفای آن به‌صورت دستی، باید آموزش‌های لازم صورت بگیرد. روش استفاده از کپسول آتش‌نشانی، قابل‌یادگیری در هر سنی می‌باشد.
آموزش استفاده از کپسول‌های آتش نشانی
برای استفاده صحیح و ایمن از کپسول آتش‌نشانی، لازم است که با مراحل و نکات مهم مربوطه آشنا باشید. در ادامه، راهنمای جامع استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی آورده شده است:
۱. حفظ آرامش
قبل از هر اقدامی، سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید. کنترل احساسات و خونسردی در شرایط اضطراری از اهمیت بالایی برخوردار است.
۲. انتخاب کپسول مناسب
انتخاب کپسول آتش‌نشانی متناسب با نوع آتش بسیار مهم است. انواع مختلف آتش و کپسول‌های مربوط به آن‌ها به شرح زیر است:
- کپسول پودر خشک (ABC): کپسول آتش نشانی پودری مناسب برای آتش‌های کلاس A (چوب، کاغذ)، کلاس B (مایعات قابل اشتعال)، و کلاس C (گازها).
- کپسول دی‌اکسید کربن (CO₂): مناسب برای آتش‌های کلاس B و C، به ویژه در مواردی که خطر برق گرفتگی وجود دارد.
- کپسول فوم: کپسول آتش نشانی فوم یا کفی مناسب برای آتش‌های کلاس A و B، به ویژه در محل‌هایی که نیاز به مهار و خفه‌سازی آتش هستند.
- کپسول آب: مناسب برای آتش‌های کلاس A، اما نباید در آتش‌های الکتریکی یا مواد شیمیایی استفاده شود.
- کپسول مواد شیمیایی خاص: برای آتش‌های کلاس D (فلزات قابل اشتعال) و کلاس K (چربی و روغن‌های آشپزی).
۳. روش استفاده از کپسول آتش‌نشانی: تکنیک P.A.S.S
تکنیک P.A.S.S یکی از موثرترین روش‌ها برای استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی است که شامل چهار مرحله اصلی می‌شود:
- P – Pin (کشیدن پرچم): پرچم یا ضامن کپسول را با یک حرکت سریع و قاطع بکشید. این کار از فعال شدن تصادفی کپسول جلوگیری می‌کند.
- A – Aim (هدف‌گیری): نازل کپسول را به سمت پایه آتش هدایت کنید، نه به شعله‌ها. هدف‌گیری به پایه آتش کمک می‌کند تا آتش به سرعت خاموش شود.
- S – Squeeze (فشار دادن دسته): دسته یا ماشه کپسول را محکم و پیوسته فشار دهید تا ماده اطفاء آزاد شود.
- S – Sweep (حرکت جارویی): نازل را به صورت حرکت چپ و راست در پایین آتش حرکت دهید تا تمامی قسمت‌های آتش را پوشش دهید و آن را به طور کامل خاموش کنید.
۴. حفظ فاصله ایمن
در هنگام استفاده از کپسول، از فاصله‌ای حداقل ۱.۵ تا ۳ متر از آتش فاصله بگیرید. این فاصله بسته به نوع کپسول و میزان آتش ممکن است تغییر کند. اگر آتش بزرگ‌تر شد، لازم است فاصله خود را افزایش دهید.
۵. پس از خاموش کردن آتش
بعد از اطفاء آتش، اطمینان حاصل کنید که آتش به طور کامل خاموش شده است و مجدداً بررسی کنید که آتش دوباره روشن نشده باشد. در صورت امکان، محل را تخلیه کرده و با نیروهای امدادی تماس بگیرید.
۶. در صورت عدم موفقیت، فوراً تخلیه کنید
اگر نتوانستید آتش را کنترل کنید یا اگر آتش به سرعت در حال گسترش است، فوراً محل را ترک کرده و به جای امنی بروید. سپس با شماره‌های اضطراری تماس بگیرید و وضعیت را گزارش دهید.
۷. نگهداری و بررسی کپسول‌های آتش‌نشانی
برای اطمینان از کارایی کپسول‌های آتش‌نشانی:
- بررسی دوره‌ای: هر سه تا شش ماه یکبار کپسول‌ها را بررسی کنید تا از سلامت و کارکرد صحیح آن‌ها مطمئن شوید.
- تاریخ انقضاء: تاریخ انقضاء کپسول‌ها را بررسی کنید و در صورت نیاز آن‌ها را تعویض کنید.
- محل نگهداری: کپسول‌ها را در مکان‌های قابل دسترسی و آشنا نگهداری کنید تا در مواقع اضطراری به راحتی قابل استفاده باشند.
نکات مهم استفاده از کپسول آتش نشانی
در آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی، توجه به نکات ریز اما مهم، مورد تأکید قرار گرفته‌اند که می‌تواند در سرعت و میزان خاموش‌سازی شعله نقش داشته باشد.
- در آموزش یادگیری طریقه استفاده از کپسول آتش نشانی، باید ابتدا سلامتی خود را هدف قرار دهید. ایجاد فاصله مناسب بین خود و شعله آتش، از اصلی‌ترین اقدامات می‌باشد.
- در مرحله بعدی، باید جهت شعله را تشخیص داد و در خلاف جهت آن قرار گرفت تا شعله با وسعت گرفتن، به سمت فرد اعمال نشود. همجنس درنظرگرفتن راه خروج از آتش در محیط‌های سرپوشیده و روباز، اهمیت زیادی دارد. حتماً منطقه‌های خروجی را تحت‌نظر بگیرید تا در صورت گسترش آتش، امکان نجات‌دادن خود را داشته باشید.
- در صورت در دسترس داشتن یک نوع کپسول، باید محل قرارگیری خود را در برابر شعله‌های آتش تعیین کنید. در روش استفاده از کپسول آتش‌نشانی، باید توجه ویژه‌ای به جهت باد صورت بگیرد. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که مکان دارای سرپوش نباشد و جریان باد آزادانه در محیط وجود داشته باشد. در این صورت باید پشت فرد اپراتور کپسول، در جهت باد باشد. در این صورت مواد خروجی از کپسول هم جهت با باد به سمت آتش اعمال می‌شود و تأثیر بسزایی در سرعت خاموش‌سازی آن خواهد داشت.
- حجم محتویات مخزن این محصولات، در روش کار با کپسول آتش نشانی، اهمیت زیادی دارد. عموماً برای مکان مسکونی و یا خودروها، از حجم کم کپسول استفاده می‌شود که طریقه استفاده از کپسول آتش نشانی موردنظر، بسیار ساده می‌باشد. بدین صورت که می‌توان مخزن را در دست گرفت و به سمت مختلف حرکت کرد تا خاموش‌سازی آتش انجام گردد. اما حجم‌های بالای کپسول، امکان تحرک با کپسول را برای تمامی افراد، ایجاد نمی‌کند.
- توجه داشته باشید که در صورت مشاهده شعله‌های آتش در مناطق سرپوشیده و روباز حتماً به‌صورت سریع، منبع آتش و مواد شعله‌ور شده را چک کنید. این کار برای استفاده از نوع کپسول مناسب با آن، اهمیت بسیاری دارد. خونسردی خود را حفظ کرده و با تطبیق نوع کلاس کپسول و منبع آتش، اقدام به استفاده از آن نمایید.
- درصورتی‌که شاهد گسترش شعله‌های آتش بودید، حتماً محل آتش سوزی را ترک کنید و از اطلاع دهی افراد به مراکز آتش نشانی، مطلع شوید. تلاش برای خاموش‌سازی شعله‌های آتش در وسعت زیاد با کپسول موردنظر، عقلانی نبوده و می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را برای سلامتی فرد نیز به دنبال داشته باشد.
- در هنگام کار با کپسول موردنظر، انگشتان دست خود را از لبه شلنگ به سمت عقب متمایل کنید. این کار برای کپسول‌های گازی که دارای محتویاتی با دمای پایین و سرد می‌باشند، لازم است تا سردی انگشتان مانع از رهاکردن شلنگ کپسول نشده و انجام مراحل اطفای حریق با محصول به‌درستی انجام بگیرد.
- در آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی برای کودکان و نوجوانان، حتماً قسمت شیلنگ خروجی کپسول را رها نکنید که ممکن است در اثر فشار از دست کودک رها گردد و صدمات متعددی را به وجود بیاورد.
با رعایت این دستورالعمل‌ها و نکات ایمنی، می‌توانید در مواقع بروز آتش‌سوزی‌های کوچک به‌درستی عمل کنید و از گسترش آتش جلوگیری نمایید. همچنین، همیشه به یاد داشته باشید که ایمنی خود و دیگران در اولویت است و در مواقع بحرانی، اگر کنترل آتش خارج از توان شماست، فوراً به نیروهای امدادی اطلاع دهید.
