پیشگیری از آتش سوزی در بیمارستان‌ها علاوه بر تحقیق به تجهیزات آتش نشانی و اعلام و اطفای حریق مناسب نیاز دارد. آتشران به عنوان فروشگاه لوازم آتش نشانی و تامین کننده تجهیزات آتش نشانی، برای جلوگیری از آتش سوزی در بیمارستان‌ها این مقاله را پیشنهاد می‌کند.
به طور کلی پیشگیری از آتش سوزی در بیمارستان‌ها همانند اکثر ساختمان‌ها نیاز به تحقیقات گسترده‌ای دارد. در این تحقیقات دامنه‌ای از علوم مختلف از جمله معماری، مدیریت، مهندسی و حتی روانشناسی دخیل هستند. برای پیشگیری از بروز حریق در مراکز درمانی باید تمامی این علوم هماهنگ شده تا آسیب و خسارت را در هنگام بروز حریق کاهش دهند و به حداقل برسانند.
اصول مهم پیشگیری و کنترل حریق در بیمارستان ها
- شناسایی دلایل بروز آتش سوزی‌ها و انجام اقدامات پیشگیرانه در برابر بروز حریق.
- شناسایی نحوه گسترش آتش سوزی احتمالی و برنامه ریزی برای کنترل آن
اساسا آتش سوزی‌ها نتیجه ترکیب سریع اکسیژن با مواد سوختنی در درجه حرارت های مشخص می‌باشد. بدین ترتیب اگر از ترکیب اکسیژن و مواد سوختنی جلوگیری شود و یا درجه حرارت در حدی پایینتر از نقطه اشتعال نگه داشته شود، حریقی به وجود نخواهد آمد.
همانگونه که گفتیم مهمترین گام در پیشگیری از آتش سوزی در بیمارستان‌ها، شناسایی عوامل به وجود آورنده آتش در این گونه اماکن است، در یک تحقیق در آمریکا علل اصلی آتش سوزی در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها، در یک دوره ده سال مطابق با جدول زیر تعیین گردید:
جهت اطلاع از قیمت جعبه آتش نشانی در ساختمان و خرید آن کلیک کنید.
| ردیف | علت | درصد |
|---|---|---|
| 1 | نقص در سیستم برق بیمارستان | 33 |
| 2 | مصرف سیگار و دخانیات | 18 |
| 3 | اصطحکاک در دستگاه‌ها | 10 |
| 4 | گرم شدن بیش از حد دستگاه | 8 |
| 5 | سطوح داغ، دیگ‌های بخار، کوره هواکش، لامپ | 7 |
| 6 | اجاق‌های آزمایشگاهی | 7 |
| 7 | آتش سوزی خود به خود | 4 |
| 8 | موارد دیگر | 23 |
در نظر داشته باشید که اتاق‌های بیماران از خطرناکترین نقاط بیمارستان‌ها در هنگام آتش سوزی محسوب می‌شود. در جدول زیر سهم مکان‌های مختلف در یک بیمارستان در شروع آتش سوزی‌ها که طبق یک تحقیق به دست آمد را مشاهده می‌کنید:
| ردیف | محل شروع آتش سوزی | درصد |
|---|---|---|
| 1 | اتاق‌های بیمارستان شامل: چادر اکسیژن تخت و تشک موارد دیگر | 3.6 4.2 5.16 |
| 2 | بخش کارمندان بیمارستان | 9.14 |
| 3 | تجهیزات تولید برق یا گرمایشی | 11 |
| 4 | انبار | 4.7 |
| 5 | آزمایشگاه | 7 |
| 6 | اتاق عمل | 6.6 |
| 7 | شوتینگ زباله یا لباس | 5 |
| 8 | دودکش | 7.4 |
| 9 | سالن انتظار | 6 |
| 10 | آشپزخانه | 6.2 |
| 11 | رخشوی خانه | 4 |
| 12 | زباله سوز | 9.2 |
| 13 | متفرقه | 8.7 |
| 14 | علل نامشخص | 5 |
گسترش آتش سوزی در این اماکن می‌تواند باعث انتشار شعله‌های آتش به مکان‌های دیگر و طبقات بالاتر یا پایینتر شود؛ هرچند که عوامل متعددی برسرعت و نحوه گسترش آتش در بیمارستان‌ها تاثیرگذار است اما مهمترین و معمول ترین روش‌های انتقال آتش سوزی هدایت و جابجایی می‌باشد.
در روش هدایت، برای گسترش آتش سوزی نیاز به تماس مستقیم شعله نیست و آتش از طریق دیوار ها فلزات و سطوح مختلف به سایز بخش‌ها نفوذ می‌کند. در این حالت مقاومت مصالح به کار رفته در برابر گرما نقش قابل توجهی در کنترل حریق دارد. وجود فضاهای خالی بین محیط‌های قابل اشتعال یا دیوارهای جدا کننده برای به تاخیر انداختن انتقال حرارت بسیار مطلوب است.
در روش جابجایی انتشار آتش سوزی از طریق حرکت سریع گازهای داغ رخ می‌دهد سرعت حرکت این گازها و به تبع آن گسترش حریق، ارتباط نزدیکی با محیط مورد نظر شکل ساختمان محل دودکش‌ها و حضور تهویه‌های سقفی و پنل‌های آویزان از سقف که مانعی در برابر حرک افقی گازهای داغ محسوب می‌شود دارد.
با وجود این باز هم خطر وقوع آتش سوزی در هیچ شرایطی به صفر نمی‌رسد.
به همین دلیل حفظ آمادگی برای اطفای به موقع آتش سوزی‌های احتمالی از مهمترین اصول ایمنی حریق به شمار می‌رود در این رابطه فاکتور تعیین کننده در کنترل و اطفای حریق زمان می‌باشد. لذا کشف و اعلام حریق در لحظات اولیه نقش مهمی در کنترل خسارات خواهد داشت.
سیستم کشف و اعلام حریق در بیمارستان‌ها شامل دستگاه‌های کشف، پردازش و اعلام می‌باشد. دستگاه کشف خودکار از کاشف‌های حریق تشکیل شده که در مقابل محصولات حریق شامل حرارت، دود و ذرات شعله و گاز واکنش نشان می‌دهد. همچنین در انتخاب و نصب کاشف‌ها رعایت موارد زیر الزامی است:
- نوع و حساسیت کاشف حریق با توجه به ریسک حریق در محل تعیین می‌شود به همین دلیل لازم است نوع کاشف در بخش‌های مختلف بیمارستان بر اساس صلاحدید کارشناس فنی حریق انتخاب شود.
- محل نصب کاشف‌های حریق در اغلب موارد سقف می‌باشد. در این حالت حداقل و حداکثر فاصله کاشف از سقف به ترتیب 1 و 4 اینچ بوده و جاسازی کاشف‌ها در سقف به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
- محدوده حفاظتی کاشف بستگی به حساسیت آن و تراکم محصولات حریق دارد بطوریکه تعیین محدوده موثر آن بر اساس توصیه‌های سازنده و با آزمایشات کنترل کیفی صورت می‌پذیرد.
- لازم است عملکرد کاشف از طریق نصب یک چراغ چشمک زن بر روی آن که حداقل هر 15 ثانیه به مدت 0.5 ثانیه روشن شود مشخص گردد.
- کاشف باید تابع یکی از استانداردهای بین المللی ( مثلا BS و NFPA ) یا استاندارد ملی ISIRI 3706 باشند.
- مسیر عبور کابل های برق سیستم کشف و اعلام حریق باید ایمن و عاری از خطر باشد.
مرکز پردازش در واقع مغز سیستم کشف و اعلام حریق محسوب می‌شود که وظیفه آن ایجاد ارتباط بین دستگاه‌های کشف و اعلام حریق و نمایشگر نقاط آتش سوزی در روی تابلوی کنترل می‌باشد سیگنال‌های رسیده پس از پردازش به پیام‌های دیداری یا شنیداری تبدیل می‌شوند و وقوع آتش سوزی را اعلام می‌کنند.
مشخصات سیستم اعلام حریق بیمارستان‌ها
- در صورت استفاده از سیگنال‌های صوتی تراز فشار صوتی نباید از 65 دسیبل بیشتر شود.
- از علائم دیواری به همراه پیام صوتی مناسب استفاده شود تا باعث اضطراب و ترس نشود.
- در محیط‌هایی که افراد ناشنوا وجود دارند باید علائم دیداری مناسب تعبیه شود.
یکی از حیاتی ترین اقداماتی که پس از شناسایی حریق باید انجام شود اطفای سریع و به موقع آن است. با توجه به ماهیت و وسعت حریق‌های احتمالی در بیمارستان ها در صورت اقدام سریع اطفای آنها از طریق خاموش کننده‌های دستی (کپسول آتش نشانی) عملی خواهد بود، البته برای احتیاط ایجاد کانال ارتباطی مناسب با سازمان آتش نشانی شهری جهت اقدامات کمکی الزامی است. علاوه بر این بایستی توجه داشت که برای مقابله مناسب‌تر با آتش سوزی های احتمالی استفاده از سیستم های اطفای خودکار در بعضی از بخش‌های بیمارستان ضروری است.
به کار بردن کپسول های دستی برای کنترل آتش سوزی های محدود در همان لحظات اولیه مناسب است. افزایش کارایی این نوع خاموش کننده منوط به انتخاب صحیح محل نصب مناسب و استفاده درست از آنهاست. میزان مواد مورد نیاز خاموش کننده بر حسب دانسیته‌های مواد سوختنی، سطح احتمالی حریق، ارزش دارایی‌ها و فاکتور خاموش کنندگی آن تعیین می شود.
لذا در برآورد تعداد خاموش کننده‌های مورد نیاز ضروری است که از نظرات کارشناسان حریق بهره‌مند شد. علاوه بر آنکه محل نصب خاموش کننده ارتفاع نصب آنها، فاصله قرار گرفتن کپسول‌های آتش نشانی از هم و نحوه دسترسی به آنها حائز اهمیت است؛ چگونگی استفاده از خاموش کننده ها و آموزش افراد بصورت تئوری و عملی بسیار مهم می‌باشد.
بدیهی است عدم رعایت موارد فوق باعث بی اثر شدن کلیه تدابیر اتخاذ شده می‌گردد برای مثال با وجود انتخاب و تعیین محل مناسب کپسول‌های خاموش کننده، در صورتی که کاربران با نحوه استفاده صحیح از آن آشنا نباشند قادر به نشان دادن عکس العمل های مناسب نخواهند بود؛ در کنار خاموش کننده‌های دستی استفاده از جعبه آتش نشانی نیز بسیار سودمند است.
جعبه آتش نشانی شامل یک شیر مخصوص و شلنگ با طول مناسب است که بر روی یک قرقره نصب می‌شوند. با توجه به طول شیلنگ آتش نشانی و محدودیت های احتمالی در باز شدن کامل آن و همچنین قدرت پرتاب آب آن، محدوده حفاظتی هر جعبه آتش نشانی تا شعاع 15 متری برآورد می‌گردد. در صورتی که مساحت نواحی کوچک و یا تعداد طبقات زیاد باشد برای هر ناحیه حداقل یک جعبه آتش نشانی در نظر گرفته می شود در سیستم های اطفای خودکار می توان از آب، کف، پودر، گاز دی اکسید کربن و فناوری‌های جدید استفاده نمود؛ واضح است که طراحی، محاسبات لازم و نصب و نگهداری اینگونه تجهیزات تنها باید توسط افراد متخصص صورت گیرد.
راهکارهایی برای پیشگیری از آتش سوزی بیمارستان ها
جهت اقدامات پیشگیرانه آتش سوزی و به منظور ارتقای سطح ایمنی حریق در بیمارستان ها، آتشران تشکیل کمیته‌های ایمنی در این مکان‌ها را پیشنهاد می‌دهد.
این کمیته می تواند با حضور رئیس بیمارستان یا نماینده تام الختیار او، کارشناس بهداشت حرفه‌ای یا ایمنی و سایر اعضای مرتبط به طور دوره‌ای و منظم تشکیل جلسه دهد. کمیته در زمینه ایمنی عهده دار وظایف زیر است:
- تشکیل تیم عملیاتی متشکل از کارکنان بیمارستان
- شناسایی نقاط خطر و بحرانی
- ارزیابی ریسک حریق در نقاط مختلف بیمارستان
- تدوین دستورالعمل های ایمنی و آیین نامه‌های کار
- پایش سیستم ایمنی حریق با بازرسی های دوره‌ای منظم
- برنامه ریزی آموزش مداوم کارکنان و انجام تمرین‌های لازم
- ایجاد کانال‌های ارتباطی با سازمان‌های ایمنی شهر
- تجزیه و تحلیل حریق‌های به موقع پیوسته در بیمارستان
- ایجاد سیستم ثبت و ضبط حوادث و مبادله گزارشات حریق با سایر بیمارستان‌ها
در صورتی که میخواهید تا رسیدن آتش نشان خودتان بخشی از حریق را خاموش کنید بهتر است نحوه استفاده از کپسول آتش نشانی را هم بلد باشید تا بتوانید جان خود و اطرافیان را نجات دهید.
برای مشاوره و خرید انواع کپسول آتش نشانی با کاشناسان آتشران تماس بگیرید:
١٨٨٨ ٨٨٦٨ (خط ویژه)