اسپرینکلر (پاشنده آب) چیست و چه کاربردی در آتش نشانی و اطفا حریق دارد؟

در ادامه آموزش های آتشران درباره آتش نشانی و اطفا حریق به بحث اسپرینکلر و انواع اسپرینکلر آتش نشانی می‌پردازیم. در این مقاله قصد داریم به سوالاتی از قبیل اینکه اسپرینکلر آتش نشانی چیست؟ مایع داخل اسپرینکلر چیست؟ و لوله‌کشی اسپرینکلر پاسخ دهیم.

سیستم اسپرینکلر چیست؟

سیستم‌های پاشش آب به منظور کنترل آتش سوزی یا سرکوب آتش است، زمانی که توانایی آتش نشانان برای فراهم کردن جریان آب مناسب برای اطفا آتش سوزی محدود است از این دستگاه استفاده می‌شود. این سیستم طراحی می‌شود تا باعث کاهش سرعت گرما در آتش و خاموش شدن کامل، قبل از مداخله دستی اطفا حریق شوند.

ممکن است برای شما این سوال پیش آمده باشد که طرز کار اسپرینکلر چگونه است؟ اسپرینکلر یک آبپاش متصل به سیستم لوله کشی آب شهری در ساختمان‌ها می‌باشد؛ هر آبپاش به وسیله یک حباب شیشه ای حساس به گرما یا یک اتصال فلزی دو طرفه همراه با آلیاژ قابل اشتعال بسته می‌شود و جریان آب را کنترل می‌کند؛ این حباب شیشه ای یا لنز فشار نگهدارنده جریان آب پشت لوله است که به عنوان یک پلاگین عمل می‌کند که از جریان آب جلوگیری می‌کند تا زمانی که دمای محیط اطراف پاشش آب به دمای طراحی شده حباب برسد.

در یک سیستم استاندارد اسپرینکلر، هر نوع اسپرینکلر به طور مستقل هنگامی فعال می‌شود که درجه حرارت از پیش تعیین شده به دست آید؛ بنابراین، اسپرینکلر ها (پاشنده های آب) در نزدیکی آتش کار می‌کنند و به طور معمول همان نقطه ای که دچار آتش سوزی شده است را خاموش می‌کند که این امر باعث می‌شود فشار آب بیش از نقطه منشاء آتش سوزی نباشد و آسیب‌های آب به ساختمان را کاهش می‌دهد.

مایع داخل اسپرینکلر چیست ؟

در داخل حباب شیشه‌ای اسپرینکلرها دو فاز مایع و همچنین بخار مایع بکار رفته است. در بیشتر موارد در فاز مایع، الکل استفاده می‌شود. اساس کار این اسپرینکلرها انبساط مایعی است که داخل حباب مخصوص این ابزار وجود دارد. در نتیجه باعث می‌شود فاز گازی داخل حباب شیشه‌ای اسپرینکلر نسبت به فاز مایع آن کوچکتر باشد.

لوله کشی اسپرینکلر چیست؟

سیستم لوله کشی اسپرینکلر را می‌توان با سه روش اجرا کرد که روش انتخابی به فاکتورهایی مانند وضعیت ساختمان، شرایط منابع آب و محل ورود آن به ساختمان بستگی دارد اما سه روش متداول عبارتند از روش درختی (Tree)، روش حلقه ای (Looped) و روش شبکه ای Gridded).

اجزای اسپرینکلر

اسپرینکلر از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در اینجا به معرفی هر یک می‌پردازیم:

قاب اسپرینکلر

به ساختار و بدنه اصلی اسپرینکلر قاب می‌گویند. اجزای دیگر تشکیل دهنده سیستم روی قاب اسپرینکلر قرار می‌گیرند.

اتصال حرارتی

اتصال حرارتی بخش دیگری از اسپرینکلر است که معمولا از دو نوع حباب شیشه ای و یا اتصال زود گداز ساخته می‌شود و دو وظیفه را انجام می‌دهد:

• تشخیص حریق
• کنترل جریان آب

دفلکتور چیست ؟

یکی از عوامل اصلی در تفاوت بین اسپرینکلرهای مختلف دفلکتور است. این بخش از اسپرینکلر به عنوان صفحه منحرف کننده جریان آب عمل می‌کند. به این صورت که جریان آب بعد از برخورد با دفلکتور به قطرات کوچکتری تقسیم می‌شود. کوچک شدن قطرات آب توسط دفلکتور باعث می‌شود که شعاع پوشش اسپرینکلر بزرگتری ایجاد شود. همچنین باعث جذب حرارت بیشتری می‌گردد.

درپوش

مقدار آب خروجی از اسپرینکلر توسط روزنه‌ای به نام اوریفیس کنترل می‌شود. به دلیل این که ممکن است آب از این روزنه نشت پیدا کند درپوشی بین روزنه و سنسور حرارتی قرار گرفته است. در زمان وقوع آتش سوزی و با افزایش دما سنسور از بین می‌رود و در اثر فشار آب، درپوش جداشده و آب با فشار خارج می‌شود.

آتشران پیشرو در تولید جعبه های آتش نشانی فلزی، جعبه آتش نشانی دو کابین، استیل، تک کابین با کیفیتی غیر قابل رقابت

انواع اسپرینکلر آتش نشانی

سیستم های اسپرینکلر تر

در سیستم تر آب با فشار زیاد تا پشت اسپرینکلرها وجود دارد و در زمان حریق و با افزایش درجه حرارت حباب شیشه ای دهانه اسپرینکلر شکسته می‌شود و اسپرینکلر باز شده و آب تخلیه می‌گردد.

سیستم های اسپرینکلر خشک

در سیستم خشک از هوای فشرده درون لوله ها استفاده می‌شود. زمانی که اسپرینکلر فعال می‌شود، هوای فشرده تخلیه شده و افت فشار درون لوله باعث باز شدن شیر سیستم و ورود آب به شبکه لوله کشی و در نهایت تخلیه شدن از اسپرینکلر می‌شود. سیستم خشک نسبت به سیستم تر از سرعت عمل پایین تری برخوردار است. در صورتی که فشار آب در شبکه اسپرینکلر خشک دچار افت شود، باید از کلید خودکار و پمپ کمکی استفاده شود.

سیستم های اسپرینکلر سیلابی

در سیستم سیلابی همه اسپرینکلرهای نصب شده از نوع اسپرینکلر باز هستند و آب در پشت شیر کنترل اتوماتیک نگه داشته می‌شود. در زمان وقوع حریق، سیستم اعلام با ارسال سیگنال باعث باز شدن شیر کنترل می‌شود که در نهایت آب به سیستم وارد شده و از تمامی اسپرینکلرها تخلیه می‌گردد. سرعت تخلیه آب در این سیستم بسیار بالاست.

سیستم های اسپرینکلر پیش عملگر

زمان وقوع حریق، سیستم اعلام با ارسال سیگنال باعث باز شدن شیر کنترل و ورود آب به سیستم می‌شود. در این سیستم ارسال سیگنال مستقیما از دتکتور صورت نمی‌گیرد و تجهیزات سیستم اعلام حریق از طریق دستگاه کنترل مرکزی به شیر کنترل سیستم فرمان می‌دهند. اغلب در مکانهایی که احتمال تأثیر منفی آب بر روی تجهیزات وجود دارد، از این سیستم استفاده می‌شود.

صرفه جویی در زمان اطفا حریق با استفاده از اسپرینکلر (سیستم اطفا حریق سقفی)

علاوه بر این، عملکرد اسپرینکلر ها (پاشنده آب) معمولا در عرض یک تا چهار دقیقه از شروع آتش شروع می شود، در حالی که معمولا برای اعلام به آتش نشانی حداقل پنج دقیقه طول می‌کشد تا یک زنگ هشدار آتش سوزی را ثبت کند و به محل آتش نشانی اطلاع دهد؛ همچنین زمان مورد نیاز رانندگی خودرو آتش نشانی از ایستگاه تا محل حادثه حداقل نیاز به ده دقیقه زمان دارد همچنین زمان مورد نیاز دیگری جهت راه اندازی تجهیزات و رساندن جریان شیلنگ به آتش مورد نیاز می‌باشد. این زمان اضافی می تواند منجر به آتش سوزی بسیار بزرگتر شود که نیاز به آب بیشتری برای خاموش شدن دارد.

برای تهیه و دریافت لیست قیمت شیلنگ آتش نشانی می‌توانید با مجموعه آتشران تماس گرفته تا کارشناسان در این زمینه شما را راهنمایی کنند.

هرچقدر زمان اطفا حریق طولانی‌تر شود خسارات وارده به ساختمان نیز افزایش می‌یابد و حتی ممکن است گسترش آتش نیز سریع‌تر و بیشتر شود تا جایی که حتی منجر به تخریب کامل ساختمان گردد.

شناسایی حرارت از پیش طراحی شده از روی رنگ مایع حباب اسپرینکلرها

در وسط اسپرینکلر ها همانطور که در عکس زیر مشاهده می‌نمایید یک مایع درون یک محفظه استوانه‌ای شکل قرار دارد که رنگی است. این رنگ نشانگر نوع اسپرینکلر برای درجه حرارتی که می‌تواند تحمل کرده و آتش را خاموش کند بستگی دارد.

تفاوت رنگ مایع اسپرینکلر در زیر مشخص شده است:

نارنجی: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ نارنجی برای دمای 57 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
قرمز: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ قرمز برای دمای 68 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
زرد: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ زرد برای دمای 79 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
سبز: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ سبز برای دمای 93 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
آبی: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ آبی برای دمای 141 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
بنفش: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ بنفش برای دمای 182 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.

نوع اسپرینکلر به کاربری محل به کارگیری و فعالیتی که در آن محل انجام می شود بستگی دارد.

مزایای استفاده از شبکه اسپرینکلر

هزینه بیمه اماکن را کاهش می دهد

نصب شبکه اسپرینکلر برای هر محلی به خصوص اماکن مسکونی هزینه بیمه آن را کاهش می‌دهد. از آنجایی که اسپرینکلرها هزینه آسیب های ناشی از حریق را کاهش می دهند در نتیجه حق بیمه پرداختی تا 20 درصد کاهش پیدا می‌کند. حتما بعد از نصب این سیستم‌ها به شرکت بیمه خود را اطلاع دهید.

ارزش اماکن را افزایش می‌دهد

در این اوضاع اقتصادی که فروختن ملک کار بسیار سختی است اما با وجود شبکه اسپرینکلر خریداران یا حتی اجاره نشین‌هایی که دنبال ملک امن تری هستند بیشتر برای خرید این نوع خانه‌های امن ترغیب می‌شوند.

در صورت بروز حریق آسیب‌ها را کاهش می‌دهد.

با نصب شبکه اسپرینکلر در منزل در صورتی که حریقی اتفاق بیافتد، آسیب ناشی از حریق تا 90 درصد کاهش خواهد یافت. علاوه بر کاهش هزینه ها در تعمیرات، مطمئنا از ارزش خانه شما در صورت آتش سوزی کم نخواهد شد.

می توانید به آتش نشان ها در مهار حریق کمک کنید

سیستم های شبکه اسپرینکلر بر روی نقطه وقوع حریق تمرکز می‌کنند به این ترتیب تنها 1 درصد آبی را که برای اطفای حریق مورد استفاده قرار می گیرد را نیاز دارند. وجود این سیستم ها باعث می‌شود آتش نشان ها، نسبت به اماکنی که این سیستم ها در آن نصب نشده اند نیاز به خارج کردن نفرات کمتری داشته باشند.

شبکه اسپرینکلر می‌تواند از لحاظ مالی موثر باشد

می‌توانید سیستم های اسپرینکلر خشک یا تر را بسته به نوع کاربری هر محلی نصب کنید. در صورتی که امکان یخ زدگی در محل وجود داشته باشد توصیه می‌شود از شبکه اسپرینکلر از نوع خشک استفاده کنید. البته برای صرف هزینه کمتر می‌توانید شبکه تر را در زمستان تخلیه کنید اما احتمال بروز حریق و نبود آب در شبکه ریسک بالایی دارد.

شبکه اسپرینکلر علاوه بر این که هزینه‌های بیمه را کاهش می‌دهد، هزینه نصب به نسبت پایینی دارد (حدود 8 میلیون تومان). همین طور ماندگاری آن بین 30 تا 50 سال است. همچنین این سیستم‌ها برای کار کردن نیازی به الکتریسیته و به تبع آن باطری ندارد. با وجود کمکی که در صورت بروز حریق انجام می‌دهند، هزینه آن در مدت استفاده از آن قابل بازگشت خواهد بود.

تصورات غلط در مورد شبکه اسپرینکلر

بسیاری از مردم از شبکه اسپرینکلر به علت ترس از تخلیه ناخواسته آب استفاده نمی‌کنند. در حالی که وقوع چنین اتفاقی بسیار بعید است. در واقع با توجه به گسترش و رشد تکنولوژی تقریبا بروز چنین حوادثی غیر ممکن شده است. اسپرینکلرها تنها در صورت بروز حریق و افزایش حرارت به حجم زیاد عمل می‌کنند و نه به علت حرارت ناشی از شومینه و روشن شدن اجاق گاز و ..

تصور رایج دیگری که در خصوص شبکه اسپرینکلر وجود دارد این است که مردم فکر می کنند که در صورت بروز حریق در یک نقطه خاص و فعال شدن شبکه اسپرینکلر، همه اسپرینکلرها همزمان فعال خواهند شد. این در حالی است که در صورت بروز حریق و افزایش دما در یک نقطه خاص تنها اسپرینکلرهای مربوط به همان محل فعال می‌شوند.

مطمئنا در بسیاری از فیلم های سینمایی یا تلویزیونی دیده‌اید که با تحریک یک اسپرینکلر همه اسپرینکلرهای آن ساختمان فعال می‌شوند؛ اما همان طور که گفتیم در فیلم ها، در صورتی که در واقعیت چنین نیست. اسپرینکلرها برای از بین بردن لوازم و اجناس منزل ساخته نشده اند و تنها در صورت بروز حریق همان نقطه حریق را هدف می گیرند.

پس خیلی به این که این سیستم ها تنها برای اطفا حریق استفاده می‌شوند فکر نکنید، این سیستم ها علاوه بر این که می‌توانند سرمایه گذاری خوبی از لحاظ مالی برای ملک شما باشند، می‌توانند احساس آرامش بهتری در محل کار یا خانه شما به وجود آورند.

بروز حریق در منزل یا محل کارمان می تواند اتفاق بسیار وحشتناکی باشد. اگر حریق گسترش یابد می‌تواند محل زندگی شما را نابود کند، یا از آن بدتر به خانواده شما آسیب برساند. آسیبی که به خانه و اجناس داخل آن می‌رسد قابل بازگشت خواهد بود اما برای اعضای خانواده اینطور نیست. محافظت خود و اموالتان در برابر حریق امری الزامی است.

تنها در سال 2010 در انگلستان بیش از 300 مورد فوت به علت وقوع حریق اتفاق افتاده است. مقررات ایمنی و محافظت از حریق انگلستان استفاده از انواع تجهیزات اطفا حریق را برای تمام اماکن اجباری کرده است. اما آمارها نشان می‌دهند که استفاده از این سیستم‌ها به تنهایی کافی نیستند.

اعلان حریق موثر اما ناکافی!

دتکتورهای دودی می‌توانند شما را از وقوع حریق آگاه سازند، اما آن‌ها قادر نخواهند بود شما را از آسیب‌های حریق یا حوادث کشنده آن محفاظت کنند. اگر کنترل پنل مربوط به سیستم های اعلان حریق به درستی عمل نکند، برای مثال باطری ها و تغذیه آن به هر علتی عمل نکنند، دتکتورها قادر به انجام وظایف خود نخواهند بود. اگر حریقی اتفاق افتاده باشد هیچ ضمانتی وجود ندارد که آلارم های مربوطه بتوانند شما را آگاه کنند یا از خواب بیدار کنند. حتی ممکن است با وجود آگاهی از محل وقوع حریق امکان دسترسی به خاموش کننده ها به علت حریق وجود نداشته باشد.

گزارش حتی در یک مورد مرگ ناشی از حریق در خانه‌ای که سیستم شبکه اسپرینکلر در آن نصب شده بوده اعلام نشده است. برای اماکنی که می خواهید به مدت طولانی در مقابل حریق محافظت شود این سیستم مناسب است.

برای مشاوره و خرید انواع اسپرینکلرهای آبی با کارشناسان آتشران تماس بگیرید:

١٨٨٨ ٨٨٦٨ (خط ویژه)