انواع سیستم های کشف و اعلام حریق + مزایا و معایب

تجهیزات اعلام حریق نقش به سزایی در اطفا حریق و خاموش کردن آتش در اسرع وقت دارند. زمانی که آلارم این هشدار دهنده ها خبر از آتش سوزی می دهند قبل از این که آتش گسترش پیدا کند امکان اطفا آن وجود خواهد داشت. حتی در صورتی که نوع آتش طوری باشد که نتوان آن را سریعا مهار کرد، سیستم های اعلام حریق باعث صرفه جویی در زمان می شوند تا آتش نشان ها هرچه زودتر به محل حادثه برسند.

از این رو شرکت تجهیزات آتش نشانی آتشران به عنوان تولید کننده جعبه آتش نشانی و شیر هیدرانت ایستاده آتش نشانی (fire hydrant) وظیفه خود می داند تا در زمینه اطفا حریق اطلاع رسانی بیشتری انجام دهد تا حوادث کمتری رخ دهد و یا خسارت وارده، با آگاهی از استفاده مناسب از تجهیزات آتش نشانی به حداقل برسد.

انواع سیستم اعلام حریق

• سیستم های  اعلام حریق موضعی (خانگی)
• سیستمهای کشف و اعلام حریق خودکار متعارف (معمولی)
• سیستمهای کشف و اعلام حریق خودکار با قابلیت آدرس دهی

سیستمهای اعلام حریق موضعی (خانگی)

 سیستم اعلام حریق معمولا نسبت به دود حساس بوده و دارای یک آژیر کوچک در داخل کاشف است و از باتری یا برق شهر تغذیه می‌کند. این سیستم‌ها را می‌توان در ساختمانهای یک طبقه مورد استفاده قرار داد مشروط به اینکه بطور صحیح نصب و بموقع سرویس شوند. کاشفهای حریق موضعی را نباید در ساختمان‌های بیش از یک طبقه و یا در یک فضای دوبلکس بکار گرفت.

انواع تجهیزات اطفا حریق خانگی معمولا در ساختمان‌های کوچکتر استفاده می‌شود. تمامی ساختمان‌های ۵ طبقه و بالاتر ملزم به استفاده از سیستم اعلام حریق خانگی هستند.
برای نصب سیستم اعلام و اطفا حریق حتما از افراد مجرب که مورد تایید سازمان آتش نشانی آتش نشانی هم هستند استفاده کنید. بعد از نصب و راه اندازی سیستم اعلام حریق خانگی در ساختمان نصب این سیستم‌ها باید به تایید کارشناس سازمان آتش نشانی برسد.
برندهای مختلفی در زمینه تولید سیستم اعلام حریق فعالیت می‌کنند که حتما باید تاییدیه سازمان آتش نشانی را اخذ کرده باشند.

سیستمهای کشف و اعلام حریق خودکار متعارف (معمولی):

این سیستمها از یک مرکز کنترل کننده و صفحه نشان دهنده، شستی ها، کاشف ها و وسایل هشدار دهنده حریق تشکیل شده اند. مرکز کنترل این سیستم از برق شهر تغذیه شده و به برق باتری هم مجهز است.

این دستگاهها معمولا از 1 تا 32 مدار ساخته میشوند و هر مدار به وسیله دو رشته سیم که بر روی آنها تعدادی کاشف و شستی اعلام حریق نصب میشود یک منطقه را پوشش میدهد.

سیستمهای کشف و اعلام حریق خودکار با قابلیت آدرس دهی:

این سیستمها از یک مرکز کنترل کننده و صفحه نشان دهنده، شستی ها، کاشف ها و وسایل هشدار دهنده حریق تشکیل شده اند. مرکز کنترل این سیستم از برق شهر تغذیه شده و به برق باتری هم مجهز است. این دستگاه ها معمولا از 1 تا 8 مدار ساخته میشوند. در این سیستم مدارها بصورت حلقوی هستند، یعنی دو رشته سیم از خروجی هر مدار خارج و پس از نصب کاشفها و شستیها بر روی آن مجددا وارد ورودی های مدار در دستگاه مرکزی می شوند و تشکیل یک حلقه (لوپ) را میدهند.

این سیستم های اعلام حریق قادر به تشخیص علائم ارسال شده از هریک از کاشف های حریق و شستی های اعلام حریق با قابلیت مشخص کردن محل دقیق کاشف ها و یا شستی هایی که علائم حریق را ارسال کرده اند، میباشند. امتیاز این سیستم ها نسبت به سیستمهای متعارف یا معمولی در دقت تشخیص علایم کاذب و نشان دادن مکان دقیق کاشف یا شستی است.

سیستم اعلام و اطفا حریق

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و با توجه به نیاز شرکت ها، اداره ها، خانه ها و… سیستم امنیت و جلوگیری از خطرات نیز ارتقا یافته است؛ باید در نظر داشت که در صورت استفاده از چنین ابزارهایی باید نهایت دقت و اصولی بودن آن را در نظر گرفت و بعد از کسب اطمینان لازم از آن استفاده کنید، هدف سیستم اعلام و اطفا حریق افزایش امنیت، ایجاد آرامش در مصرف کنندگان است.

سیستم اعلام حریق خودکار غیر آنالوگ: در این سیستم تصمیم گیرنده اصلی در اعلام حریق کاشف است.

سیستم اعلام حریق خودکار آنالوگ: در این سیستم تصمیم اصلی به عهده مرکز کنترل است.

سیستم اعلام حریق خودکار آنالوگ پیشرفته: در این سیستم علایم دریافتی از کاشفها توسط مرکز پردازش اطلاعات با اطلاعات از پیش ذخیره شده در دستگاه مرکزی مقایسه شده که درصورت مطابقت با وضعیت حریق، اعلام حریق میکند.

سیستم های اعلام حریق چگونه کار می کنند؟

کاشف ها طوری طراحی شده اند که نسبت به دود، حرارت، شعله و یا ترکیبی از آنها واکنش نشان دهند. انتخاب نوع کاشف حریق به شرایط محیطی بستگی دارد و روشهای مختلف طراحی را می‌طلبد.

کاشف های حریق در انواع ذیل موجود می‌باشند:

• کاشف های حرارتی
• کاشف های دودی (ذرات)
• کاشف های شعله ای
• کاشف های گازیاب
• کاشف های لیزر

کاشف های حریق از نوع حرارتی

این نوع کاشفهای آتش با توجه به مکانیسم و ساختمان خود به صورت اپتیکی یا حرارتی حریق را شناسایی کرده و در دو نوع زیر ساخته میشوند:

• کاشف حرارتی ثابت
• کاشف حرارتی متغیر

کاشف حرارتی ثابت

این دستگاهها وقتی به کار میافتند که حرارت معینی برای تحریک گیرنده آن در موقعیت کاشف ایجاد شده باشد. حد عمل این کاشفها عموما 135 درجه فارنهایت یا حدود 60 درجه سانتیگراد میباشد. حسگر کاشف ممکن است فیوزی ذوب شونده یا فیوزهای مبتنی بر خاصیت ترموکوپل یا بیمتالیک باشد که در هر دو حالت دریافت حرارت کافی باعث عمل دستگاه میگردد. درمقایسه این دو نوع، کاشف بیمتالیک ارجحیت دارد زیرا پس از هر بار عمل کشف حریق برای دفعات بعد قابل استفاده است. قسمت متحرک بیمتال به شکل دیسک مقعری است که پس از انبساط سطحی در اثر افزایش درجه حرارت ناشی ازحریق جریان برق را در مدار برقرار میکند.

کاشف حرارتی متغیر
در نوع حرارتی متغیر، هرگاه روند افزایش درجه حرارت هوای محدوده کاشف با روند قابل قبول دستگاه متناسب نباشد، دستگاه عمل میکند. دراین کاشف المنتهای عمل کننده برحسب سرعت تغییرات درجه حرارت 15 – 12 درجه کلوین درهر دقیقه عمل میکنند. درصورتیکه سرعت افزایش دما بیش از این مقدار باشد دستگاه عمل مینماید.

ساختمان این دستگاه شامل یک لوله مسی یا محفظه است که هرگاه هوای داخل لوله مسی یا محفظه بر اثر گرما منبسط شود، با بالارفتن فشار، دیافراگم قابل انعطاف تحت فشار داخلی جریان برق را برقرار میکند، لازم به ذکراست که محفظه کاملا بسته نیست و برای حذف خطای ناشی از تغییرات فشار هوای محیط و جلوگیری از اعلام کاذب، روزنه کوچکی برای دیافراگم تعبیه شده است.

کاشف های حریق از نوع دودی (ذرات)

این نوع کاشفها برای تشخیص انواع ذرات حاصل از آتش سوزی به کار رفته و بر دو نوع زیر میباشند:

• کاشف یونیزه
• کاشف فتوالکتریک

کاشف یونیزه
این کاشف طوری طراحی شده که میتواند حضور ذرات 01 / 0 تا یک میکرون را به راحتی تشخیص دهد. محفظه نیمه هادی دستگاه به طور مرتب هوای عبوری را یونیزه میکند. یونیزاسیون هوای داخل محفظه توسط پرتو آلفا از یک منبع رادیواکتیو صورت میگیرد.

چسبیدن یون های هوا به ذرات باردار باعث سقوط آنها وکاهش ولتاژ دستگاه میگردد. تغییر ولتاژ توسط کاشف، بعنوان حریق درک شده و باعث برقراری جریان در مدار اعلام حریق میشود.

در صورتیکه محل قرارگیری این کاشفها حاوی هوای مرطوب یا ذرات روغنی باشد روی عملکرد دستگاه اثر نامطلوب میگذارد و ممکن است پالس های اشتباه مخابره کند. مزیت اصلی این کاشفها، سرعت عمل بالای آنها در کشف حریق میباشد.

معایب آنها شامل عدم حساسیت کافی، حساسیت به رطوبت، نیاز به تنظیم دوره ای، عدم امکان استفاده در مکانهایی که اصولا انتشار ذرات دارد، عدم حساسیت کافی در مقابل ذرات نسبتا بزرگ، ذرات PVC و نیاز به تنظیم مجدد پس از هر بار اعلام آتشسوزی است.

کاشف فتوالکتریک
در محفظه این کاشف یک منبع تولید نور مرئی یا لیزر قرار دارد که بطور مستقیم یا تحت زاویه 90 درجه (با انعکاس از روی آینه) برچشم الکترونیک (سلول فتوالکتریک) می تابد. درصورت وجود تیرگی ناشی از ذرات، جریان نورکاهش پیدا نموده و باعث تحریک آن و اعلام حریق میگردد.

مزایای کاشف حریق فتوالکتریک

1. واکنش العمل سریع درمقابل ذرات، حتی در تراکم ناچیز
2. واکنش سریع در مقابل آتشسوزیهای بدون شعله
3. نشان ندادن واکنش نسبت به جریان شدید هوا
4. عدم وجود چشمه های رادیواکتیو و خطرات ناشی از مواد پرتوزا
5. عدم حساسیت به رطوبت و الکتریسیته ساکن
6. عدم نیاز به تنظیم مجدد

معایب کاشف حریق فتوالکتریک

• کاهش شدید حساسیت نسبت به ذرات با قطر کمتر از طول موج نورمرئی
• حساسیت بالا نسبت به ذرات تیره در مقایسه با ذرات خاکستری
• امکان سوختن لامپ
• امکان کثیفی سطح لامپ، آینه و سلول فتوالکتریک

کاشف های حریق از نوع شعله ای

این نوع کاشفها به نورمرئی شعله که دارای طول موج 760 – 380 نانومتر می باشد حساس هستند و جزو کاشفهای سریع و مطمئن به حساب می آیند. این گروه شبیه به نوع فتوالکتریک ولی با حساسیت بالا میباشد. در این نوع به جای منبع نور، پرتوهای نور مرئی ناشی از حریق توسط عدسی هایی متمرکز شده و به سلول فتوالکتریک تابانده میشوند. برخی از این نوع کاشفها طیف مادون قرمز یا ماورای بنفش حاصل از شعله را نیز آشکار میسازند.

کاشف های حریق از نوع گازیاب

کاشف های گازیاب نوع ویژهای هستند که برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گازهای ناشی از حریق به کار میروند. این دستگاه ها در واقع نوعی از وسایل اندازه گیری گازها میباشند که کاربرد ویژه ای داشته و در تراکم خاصی برای جلوگیری از انفجار گاز، اعلام خطر می نمایند. این کاشفها معمولا برای یک گاز یا بخار بوده و در تراکم معینی فعال میگردند.

کاشف های حریق از نوع لیزری

این نوع کاشف ها از نوع کاشف های تنفسی هستند. دود از طریق یک سری لوله P.V.C فشرده که در اطراف محل زیر پوشش نصب میشوند، توسط هواکشهای قوی به داخل محفظه کاشف مکیده شده و در جریان اشعه لیزر قرار میگیرد.