موضوع نجات سرنشینان پروازهایی که با سانحه هواپیمایی مواجه می شوند، امروزه از ارزش و اعتبار ویژه‌ای برخوردار است. از همین رو، سیستم‌های سخت افزاری و نرم افزاری خاصی جهت ارتقای ایمنی، آتش نشانی و نجات جان سرنشینان در پروازهای دچار مشکل شده، توسط سازمان ها و شرکت های مربوط به صنعت معرفی می‌گردد. از جمله این امکانات به طور کلی می‌توان به خودرو آتش نشانی اشاره کرد.
نیروی انسانی شاغل در سرویس آتش نشانی و نجات هواپیما یکی از مهمترین و موثرترین عوامل کارایی عملیات این سرویس است. لذا امروزه علاوه بر پیچیدگی‌های جذب و استخدام این نفرات، آموزش‌ها و تمرینات بسیار خاصی جهت حفظ آمادگی این پرسنل توسط سازمان‌های مربوطه تدوین و ارائه می‌شود. همچنین دانشکده‌های مختلفی در سطح جهان در این زمینه فعالیت می‌نمایند.
سازمانه‌ی هوانوردی دستورالعمل‌ها و استانداردهای خاصی با هدف حفظ آمادگی پرسنل شاغل در سرویس آتش نشانی و نجات هواپیمایی تنظیم و ارائه می‌نمایند. اجرای این دستورالعمل‌ها برای کشورهای عضو لازم الاجرا است. در این میان موضوع نیروی انسانی و تربیت و آموزش آن برای سرویس فوق از اهمیت خاصی برخوردار است که تمامی فرودگاه‌ها ملزم به رعایت این استانداردها هستند.
زمان واکنش Response Time شاخصی بسیار مهم و حیاتی برای سرویس مورد بحث است که طبق این شاخص نیرو و تجهیزات آتش نشانی و نجات فرودگاه‌ها می‌بایست به نحوی طراحی و آماده گردند که در زمان وقوع سانحه در زمانی کمتر از 3 دقیقه در محل حاضر و عملیات را آغاز نمایند.
وقتی هیولایی آهنی به نام هواپیما که حامل ده‌ها تن سوخت است در محدوده فرودگاه که تجمعی از ده‌ها فروند هواپیما، اماکن و ساختمان‌هایی با کاربردهای متفاوت، سایت‌های راداری، انبارهای سوخت و ده‌ها عامل استراتژیک دیگر است، دچار سانحه می‌شود، شرایطی بسیار بحرانی برای انجام عملیات محیا می‌گردد. در این مواقع سرنشینان هواپیما حتی با داشتن توان جسمی بالا، فقط 2 تا 3 دقیقه توان تحمل این شرایط را دارند. لذا نجات گران می‌بایست بلافاصله حتی با وجود مخاطرات یاد شده و حریق گسترده عملیات نجات را آغاز کنند.
پس نیروی انسانی شاغل در سرویس آتش نشانی و نجات فرودگاه لازم است شاخص‌های خاصی را دارا باشند و علاوه بر مهارت و آمادگی جسمانی، حتما باید دارای ضریب هوشی بالایی برای برآورد موقعیت و انجام عملیات در شرایط سخت و بحرانی باشند.
در نظر داشته باشید یک ورزشکار حرفه‌ای برای مقاطعی از سال جهت مسابقات در وضعیت مطلوب قرار می‌گیرد. این در حالی است که یک نجات‌گر فرودگاهی همیشه و هر روز باید جهت انجام عملیات نجات همنوع خود، در شرایط مطلوب جسمی و روحی باشد.
خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات موثری در این بخش صورت گرفته است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعزام نمایندگان مجموعه به دوره‌های آموزشی خارج از کشور (که پس از 40 سال تحقق یافت)
- بازنگری دوره‌های آموزشی مختلف منطبق با آخرین دستاوردهای بین المللی در جهان
- اعمال درجه بندی نفرات شاغل در این سرویس با انجام آزمون‌های علمی و عملی
- برنامه ریزی و پیگیری ایجاد شبیه سازی‌های آموزشی
اجرای این برنامه‌ها در آینده ای نزدیک تاثیر شگرفی در ارتقا سطح مهارتی پرسنل امداد و نجات و آتش نشانی در فرودگاه‌ها خواهد داشت.
تجهیزات آتش نشانی مورد استفاده در فرودگاه‌ها
شاخص زمان واکنش بعلاوه وضعیت خاص سوانح هوایی، منجر به طراحی تجهیزات و ماشین آلات منحصر به فرد برای سرویس آتش نشانی و نجات فرودگاهی گردیده است از این رو این تجهیزات علاوه بر ظرفیت و گنجایش قابل ملاحظه، حتما می‌بایست دارای سرعت مطلوبی باشند تا در کمترین زمان ممکن بتوانند در عملیات نجات و آتش نشانی هواپیمایی موثر باشند.
خودروهای آتش نشانی کف ساز، تجهیزات آتش نشانی انفرادی، تجهیزات امداد و نجات و کمک‌های اولیه از جمله ابزاری هستند که در سرویس آتش نشانی و نجات برای مواجهه با سوانح احتمالی فرودگاهی و هواپیمایی می‌بایست منطبق با سطح حفاظتی فرودگاه در اختیار سرویس آتش نشانی قرار بگیرند.
سازمان‌های بین المللی آتش نشانی استانداردهای خاصی برای این تجهیزات مشخص نموده‌اند که همه آنها متناسب با شرایط سوانح هواپیمایی است. در سال‌های اخیر با همت مدیران عالی صنعت هوانوردی گام‌های بسیار موثری در تجهیز فرودگاه‌ها به ابزار و ماشین آلات مذکور برداشته شده است.
به طور مثال خرید 15 دستگاه خودرو آتشنشانی کفساز پیشرفته که جزو مدرنترین خودروهای روز دنیا است اثر شگرفی در ارتقا سطح ایمنی فرودگاه‌ها داشته است. قابلیت و توان این خودروها با میزان موفقیت عملیات نجات سرنشینان گرفتار در هواپیمای سانحه دیده نسبت مستقیم دارد که این خود گویای اهمیت و حساسیت موضوع می‌باشد.
یکی از لوازم مورد نیاز در آتش نشانی تهیه اینداکتور بین مسیر است که با استفاده از آن محلول فوم را با فشار بالا به جریان آب هدایت می‌کند و مقدار ترکیب فوم و آب را در طول استفاده به نسبت مشخص و ثابت نگه می‌دارد.
پشتیبانی و بازرسی از فرودگاه‌ها در بخش ایمنی و آتش نشانی بصورت ادواری و تقویم مشخص همواره توسط کارشناسان امر جهت اطمینان از عملکرد مطلوب انجام شده و نواقص و کمبودهای موجود در اسرع وقت رسیدگی و مرتفع می‌گردد.
خودرو آتش نشانی فرودگاهی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد
در استاندارهای سازمان بین المللی هواپیمایی غیرنظامی (ICAO) ، تمام فرودگاه‌های غیر نظامی در دنیا باید دارای خودروهای آتش نشانی مخصوص باشند. به همین دلیل برای فرودگاه‌ها خودروی آتش نشانی مخصوصی طراحی و شاخته می‌شود. این نوع خودروی آتش نشانی نیاز است تا ویژگی‌های متفاوتی داشته باشد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت و شتاب بسیار بالای خودرو
- قابلیت حرکت در زمین‌های ناهموار اطراف باند فرود در فرودگاه‌ها
- مانیتور بسیار پرقدرت
- مخزن بسیار بزرگ برای کف و آب
- مانیتور دوگانه (برای پرتاب همزمان کف و پودر سازگار با کف)
- حرکت خودرو در حین پرتاب کف
- جدا بودن موتور پمپ با موتور خود خودرو
در این مقاله شرکت آتشران به عنوان پیشرو در تولید خودرو و جعبه آتش نشانی سعی داشت تا شما را امکانات ویژه فرودگاه ها در بحث اطفا حریق آشنا نماید. امیدواریم که در این هدف، موفق بوده باشیم.